Yurak ishemiyasi haqida
Yurakning ishemik kasalligi (YKD) koronar arteriyalarning aterosklerotik shikastlanishi natijasida miyokardning qon bilan ta’minlanishining buzilishi bilan tavsiflanadi.
IHD ning klinik ko’rinishlari angina pektorisi , yurak etishmovchiligi , miyokard infarkti , yurak tutilishi.
IHD nafaqat yurak-qon tomir patologiyasining eng keng tarqalgan turi, balki butun dunyodagi erkaklar va ayollar o’limining asosiy sababidir.
Sabablari
IHD ning namoyon bo’lishi nosog’lom turmush tarzi, chekish, yuqori xolesterin, yuqori qon bosimi, diabet ( insulin qarshiligi) va past jismoniy faollik bilan bog’liq bo’lishi mumkin . Arteriyalarning ichki qoplamining shikastlangan joylarida xolesterin, lipoproteinlar va boshqa hujayra chiqindilaridan ( ateroskleroz ) iborat aterosklerotik plitalar to’planadi. Asta-sekin arteriyalarning lümenleri torayadi (stenoz), miyokardga qon va kislorod etkazib berish kamayadi. Koronar arteriyaning qon ivishi bilan to’satdan bloklanishi yurak xurujiga va miyokardning doimiy shikastlanishiga olib keladi.
Koroner yurak kasalligi ko’p yillar davomida sezilmasdan rivojlanishi mumkin.
Alomatlar
- Og’riqni sternum orqasida bosib, tananing turli qismlariga (bo’yin, qo’l, orqa, pastki jag) tarqalishi – hissiy beqarorlik, stress, jismoniy zo’riqish paytlarida o’zini namoyon qilishi mumkin;
- nafas qisilishi (ayniqsa jismoniy faoliyat paytida), tez yurak urishi , yurak aritmi;
- bosh aylanishi , ko’ngil aynishi ;
- chalkashlik, hushidan ketish ;
- terlashning kuchayishi ;
- koronar arteriya to’liq bloklanganda yurak xuruji (ba’zida odam yurak xurujidan oldin bu belgilarning hech birini sezmaydi).
Bo’yin , jag’ yoki epigastral mintaqadagi og’riqlar – bu alomatlar SPning kamroq tipik belgilaridir va ayollarda tez-tez uchraydi.
Koroner yurak kasalligidan o’limning 60% gacha birlamchi yurak tutilishi bilan bog’liq.
Xavf omillari
IHD uchun asosiy xavf omillari quyidagilardan iborat:
- yoshi;
- jins (koroner yurak kasalligi xavfi erkaklarda yuqori, ayollarda u postmenopozal davrda ortadi);
- KVHning oilaviy tarixi – ayniqsa yurak kasalligi qarindoshlarida 55 yoshgacha (erkaklar uchun) va 65 yoshdan oldin (ayollar uchun) aniqlangan bo’lsa;
- chekish (shu jumladan passiv chekish);
- yuqori qon bosimi ;
- yuqori xolesterin darajasi;
- qandli diabet;
- ortiqcha tana vazni;
- harakatsiz turmush tarzi, jismoniy faoliyatning etishmasligi;
- yomon ovqatlanish;
- uzoq muddatli stress.
Mumkin bo’lgan xavf omillariga quyidagilar kiradi:
- turli xil uyqu buzilishlari , shu jumladan uyqu paytida nafas olishda qisqa muddatli pauzalar (apne);
- koronar arteriyalarning konjenital anomaliyalari;
- yuqori darajadagi C-reaktiv oqsil (qon plazmasi oqsili) – nafaqat yallig’lanish bilan, balki koronar arteriyalarning stenozi bilan ham bog’liq;
- qondagi triglitseridlarning (lipidlarning) yuqori darajasi (ayniqsa ayollarda);
- yuqori darajadagi homosistein – metabolizmda ishtirok etadigan, normal qon oqimini va yurak-qon tomir tizimining ishlashini ta’minlaydigan aminokislota;
- Homilador ayollarda preeklampsi, keyingi hayotda yurak-qon tomir kasalliklarining yuqori xavfi bilan bog’liq;
- surunkali buyrak kasalligi;
- spirtli ichimliklarni iste’mol qilish;
- otoimmün kasalliklar (tizimli qizil yuguruk, revmatoid artrit bilan ateroskleroz xavfi yuqori ).
Yurak va qon tomirlari kasalliklaridan aziyat chekmaydigan sog’lom odamlarda yurak ishemik kasalligi xavfini baholash (skrining) 20 yoshdan boshlab amalga oshiriladi va har 4-6 yilda takrorlanadi.
Diagnostika
IHD diagnostikasi simptomlar, bemorning shaxsiy va oilaviy tarixi, turmush tarzi va kasallikning mavjud xavf omillari to’g’risidagi ma’lumotlar, laboratoriya va instrumental diagnostika natijalari asosida belgilanadi.
Qon testlari xolesterin, triglitseridlar, shakar, lipoproteinlar va C-reaktiv oqsil darajasini tekshirish uchun buyuriladi. Yurak ritmining barqarorligi va yurak o’tkazuvchanligi EKG yordamida baholanadi ; yurakning funktsional holati va uning qopqoq apparati – ekokardiyografi yordamida ( yurakning ultratovush tekshiruvi ). Jismoniy faoliyat davomida yurak faoliyatini tekshirish uchun bemorga EKG monitoringi ostida treadmill yoki mashq velosipedida stress testini (funktsional mashqlar testi) o’tkazish so’raladi. Yurak MRI to’qimalarining shikastlanishini yoki yurak va koronar arteriyalarda qon oqimining buzilishini tasavvur qilishi mumkin. Koronar arteriyalarni rentgen nurlari (kontrastli koronar angiografiya) yordamida ham tekshirish mumkin , bu arteriyalarning shikastlanishini va stenoz (torayish) yoki tiqilib qolish (tiqilib qolish) darajasini aniqlashi mumkin.
Koroner yurak kasalligini davolash
Koroner arter kasalligini davolash rejasi simptomlarning og’irligiga va kasallikning kechishiga, birga keladigan patologiyalarning mavjudligiga bog’liq. Bemorning individual (keyingi 10 yil davomida) xavflarini hisobga olgan holda, shifokor turmush tarzini o’zgartirishni tavsiya qilishi, dori-darmonlarni yoki jarrohlik davolashni buyurishi mumkin (koronar arteriyani aylanib o’tish, teri orqali koronar aralashuv).
Turmush tarzini o’zgartirish vaznni normallashtirishni o’z ichiga oladi (tana vaznining atigi 3-5 foizini yo’qotish ba’zi xavf omillarini kamaytiradi); faollik va muntazam jismoniy mashqlar; to’g’ri ovqatlanish (masalan, AQSh Milliy yurak, o’pka va qon instituti tomonidan tavsiya etilgan DASH – Gipertenziyani to’xtatish uchun parhez ovqatlanish rejasi asosida); stressni engish qobiliyati; chekishni tashlash; kechasi etarli uyqu soati (kattalar uchun kamida 7-9 soat).
Ishemik yurak kasalligi uchun dori terapiyasi kasallikning xavf omillarini boshqarishga va uning asosiy sabablarini bartaraf etishga qaratilgan. Shunday qilib, ACE inhibitörleri va beta blokerlar qon bosimini va shunga mos ravishda yurakdagi yukni kamaytirishga yordam beradi; kaltsiy kanallari blokerlari ham qon bosimini pasaytiradi va tomir tonusini to’g’rilaydi; qon shakarini nazorat qilish uchun dorilar koronar arteriya kasalligi va diabetning asoratlari xavfini kamaytiradi; preparat metmorfin diabetda aterosklerotik plaklarning shakllanishini kamaytirishga yordam beradi; nitrat guruhidan (nitrogliserin) preparatlar angina xurujlarini bartaraf etish va oldini olish uchun ishlatiladi; statinlar va boshqa preparatlar – xolesterin darajasini kamaytirish va nazorat qilish. Shifokoringiz, shuningdek, koronar arteriyalarda tiqilib qolishning oldini olish uchun muntazam ravishda qonni suyultiruvchi (aspirin) olishni tavsiya qilishi mumkin.
Oldini olish
Koroner arter kasalligining oldini olish turmush tarzini o’zgartirish bilan bog’liq bo’lgan kasallikni davolash bo’yicha tavsiyalar bilan bog’liq. Bu, birinchi navbatda, yomon odatlardan voz kechish, to’g’ri ovqatlanish, jismoniy faollik va normal vaznni saqlashdir. Shuningdek, qon bosimini nazorat qilish, xolesterin miqdori, diabet (agar kasallik bo’lsa), stressni boshqarish, stressli vaziyatlardan qochish istagi.
Rassvet klinikasida yurak tomirlari kasalliklarini davolashning xususiyatlari va afzalliklari
Dawn kardiologlari yurak-qon tomir kasalliklarini, shu jumladan yurak-qon tomir kasalliklarini tashxislaydi va davolaydi va KVH xavf omillarini to’g’rilaydi.
Bizning shifokorlarimiz eng zamonaviy uskunalarga (raqamli elektrokardiograflar, raqamli rentgenografiya, ekokardiyografiya) ega bo’lib, ular yordamida ular nafaqat erta bosqichda yurak patologiyalari rivojlanish xavfini aniqlay oladilar, balki yurak va yurak kasalliklari bilan og’rigan bemorlarga ham yordam berishadi. qon tomir kasalliklari, relaps va asoratlarni oldini olish.
Rassvetda yurak-qon tomir kasalliklarini davolash Evropa va Amerika Kardiologiya Assotsiatsiyasining protokollariga muvofiq amalga oshiriladi. Bizning kardiologlarimiz qimmat va keraksiz testlarni tayinlamaydilar va yurak patologiyalari bo’lgan bemorlarni ehtiyotkorlik bilan va ehtiyotkorlik bilan davolashadi.
Muallif:
