Tromboz haqida kimlarda ko`p uchraydi davolash usullari

Contents

Tromboz haqida
Trombozning sabablari
Alomatlar
Diagnostika
Trombozni davolash
Adabiyotlar ro’yxati

Tromboz haqida

Tromboz – bu tromb bilan qon tomirining (arteriya yoki tomir) lümeninin qisman yoki to’liq bloklanishi sodir bo’lgan holat.

Tromblar (qon pıhtıları) shikastlanish, kesish yoki zarba natijasida qon tomirlarining shikastlanishi natijasida hosil bo’ladi. Bu qon yo’qotishining oldini oladigan tabiiy jarayon. Odatda, qon tomir devorining yaxlitligini tiklagandan so’ng, qon pıhtısı eriydi, u o’z vazifasini bajardi va endi kerak emas. Ammo ba’zida qon pıhtılarının shakllanishi patologik bo’ladi – qon oqimi sekinlashganda, qon tomirlarining ichki qoplamining shikastlanishi yoki qon tarkibidagi buzilishlar.

Tromboz har qanday yoshda paydo bo’lishi mumkin, lekin keksa odamlarda ko’proq uchraydi. Uning rivojlanish ehtimoli yurak-qon tomir kasalliklari, atriyal fibrilatsiya , diabetes mellitus va saraton mavjudligida ortadi . Tromboz butun dunyo bo’ylab har 4 o’limning 1 sababidir, chunki u hayot uchun xavfli vaziyatlarni keltirib chiqarishi mumkin: yurak xuruji, insult , o’pka emboliyasi.

Trombozning sabablari

Trombozga uchta omil yoki ularning kombinatsiyasi sabab bo’ladi: giperkoagulyatsiya (qon ivish tizimining faolligi oshishi), gemodinamik o’zgarishlar (venoz yoki arterial giperemiya – qonning turg’unligi) va tomir endoteliyasining shikastlanishi – deb ataladigan narsa. «Virxov triadasi».

Giperkoagulyatsiya koagulyatsiya va gemostaz tizimlaridagi turli xil o’zgarishlar tufayli yuzaga keladi. Ular yallig’lanish, qon tarkibiy qismlarining o’zgarishi va uning yopishqoqligi, qon oqimidagi sitokinlar va protrombotik oqsillar darajasining oshishi va antikoagulyant omillarning etishmasligidan kelib chiqishi mumkin. Giperkoagulyatsiya irsiy yoki orttirilgan bo’lishi mumkin. Irsiy shakl (antitrombin III etishmovchiligi, protein C va S etishmovchiligi, Leyden omil V, protrombin gen mutatsiyalari) juda kam uchraydi, orttirilgan shakl esa ancha keng tarqalgan. Bunga dori-darmonlar (og’iz kontratseptivlari, gormonlarni almashtirish terapiyasi), homiladorlik, yaqinda o’tkazilgan jarrohlik, travma, infektsiyalar, surunkali yallig’lanish holatlari (revmatologik kasalliklar, yarali kolit , morbid semizlik , chekish), malign o’smalar (ayniqsa qattiq o’smalar) sabab bo’lishi mumkin .

Qonning arterial yoki venoz turg’unligi uzoq vaqt harakatlanishning cheklanishi (masalan, sayohat paytida yoki kasalxonada), homiladorlik, oldingi tromboz (qoldiq tromb, qon tomirlarining qayta tuzilishi yoki fibrozi, ateroskleroz ) natijasida qon oqimining buzilishi bilan bog’liq bo’lishi mumkin. .

Qon tomirlarining ichki yuzasini qoplaydigan endoteliyning shikastlanishi shikastlanish, jarrohlik yoki kateter o’rnatilishi tufayli yuzaga kelishi mumkin.

Shunday qilib, trombozni baholashda Virxov triadasining uchta omili, shuningdek, qo’zg’atuvchi yoki xavf omillari hisobga olinadi. Ba’zilari allaqachon aytib o’tilgan, ammo takrorlashga arziydi. Tromboz uchun xavf omillari:

atriyal fibrilatsiya (atriyal fibrilatsiya);
yurak qopqog’i patologiyalari;
ateroskleroz;
saraton va tegishli terapiya;
irsiy qon ketishining buzilishi;
trombozning oilaviy tarixi;
jarrohlik aralashuvi;
jiddiy jarohatlar;
qandli diabet;
arterial gipertenziya;
yuqori xolesterin;
yallig’lanishli ichak kasalliklari;
ortiqcha vazn va semirish;
keksa yosh;
homiladorlik va tug’ish;
ba’zi dorilar (masalan, og’iz kontratseptivlari);
COVID 19;
chekish;
harakatchanlikni uzoq muddat cheklash (havo safari paytida, avtoulovda sayohat qilish, kasalxonada qolish).

Tromb parietal bo’lishi mumkin – tomir devoriga mahkam yopishtirilgan; okklyuziv (tomirning lümenini to’liq yopish) – parietal trombning rivojlanishi natijasida rivojlanadi; suzuvchi – idishning devoriga bir mahkamlash nuqtasiga ega. Suzuvchi qon quyqalari eng katta xavf tug’diradi, chunki ular faqat bir nuqtaga biriktirilgan va qon oqimida erkin joylashgan. Ushbu qon pıhtıları embolikdir, ya’ni ular parchalanib, masalan, o’pka emboliyasiga (PE) olib kelishi mumkin.

Qon pıhtıları pastki ekstremita, o’pka, miya, yurak va buyraklarning qon tomirlarida hosil bo’lishi va bu organlarga borishi mumkin. Joylashuvga qarab, ular quyidagi muammolarni keltirib chiqaradi:

chuqur tomir trombozi (DVT) – pastki oyoqda, sonda, tosda;
yuzaki (teri osti) tomirlarning trombozi (tromboflebit) – tomir devorining shikastlanishi va keyinchalik yallig’lanish reaktsiyasining rivojlanishi tufayli, ko’pincha pastki ekstremitalarning tomirlarida rivojlanadi;
o’pka emboliyasi – qon ivishining qon oqimi orqali o’pkaga ko’chishi, o’pka arteriyasi yoki uning shoxlari tiqilib qolishi;
miya venoz sinuslarning trombozi (kamdan-kam hollarda paydo bo’ladi) – qon ivishi miyadan qon ketishini bloklaydi va gemorragik insultni qo’zg’atishi mumkin;
boshqa joylardan qon quyqalari homiladorlik va tug’ruqdan keyingi davrda yurak xuruji, ishemik insult, buyrak etishmovchiligi va venoz asoratlar kabi holatlarga olib kelishi mumkin.

Alomatlar

Trombozning belgilari pıhtı paydo bo’lgan joyga qarab farq qilishi mumkin:

qorin og’rig’i , ko’ngil aynishi va qusish , diareya va axlatda qon, shishiradi, isitma (ichaklarni qon bilan ta’minlaydigan tutqich arteriyalari, qorin aortasining shoxlari tiqilib qolishi);
to’satdan yoki asta-sekin rivojlanayotgan og’riq, shish , og’riqli shish, haroratning mahalliy ko’tarilishi, terining rangi o’zgarishi (pastki yoki yuqori oyoqlarda tromb);
nafas qisilishi , chuqur nafas olayotganda ko’krak og’rig’i , tez nafas olish, tez yurak urishi , terlashning kuchayishi , yo’tal , bosh aylanishi , ongni yo’qotish (o’pkada);
to’satdan va kuchli bosh og’rig’i , loyqa ko’rish, nutq , tutilishlar, tananing bir tomonida zaiflik, chalkashlik (miyada);
ko’krak og’rig’i, nafas qisilishi, terlashning ko’payishi , og’riq chap qo’l , bosh aylanishi, ongni yo’qotish (yurakda).

Diagnostika

Diagnostika anamnez, fizik tekshiruv, laboratoriya testlari (shu jumladan qon ketishining buzilishi uchun test – D-dimer), instrumental tadqiqotlar: ultratovush ( Doppler sonografiya ), rentgenografiya (kontrastli flebografiya, angiografiya), KT, MRI.

Trombozni davolash

Trombozni davolash pıhtılaşma joyiga bog’liq va dori terapiyasi va jarrohlikni o’z ichiga olishi mumkin. Ko’p hollarda davolash trombozning profilaktikasi bilan boshlanadi, bu qon pıhtılarının shakllanishi va tarqalishini kamaytirishga yordam beradi. Giyohvand terapiyasi qonni suyultiruvchi vositalarni (antiplatelet agentlari, antikoagulyantlar, fibrinolitiklar), qon bosimini pasaytirish va xolesterin darajasini pasaytirish uchun preparatlarni o’z ichiga oladi.

Konservativ terapiya samarasiz bo’lsa, jarrohlik aralashuvi tavsiya etiladi (rentgen nazorati ostida kateter tromboliz, tromboembolektomiya, rekonstruktiv jarrohlik va boshqalar).

Qon pıhtılarının paydo bo’lish xavfini kamaytirish uchun faol hayot tarzini olib borish, uzoq vaqt davomida cheklangan harakatlanishdan qochish, chekmaslik, vaznni normallashtirish va shifokor tomonidan tavsiya etilgan dori-darmonlarni qabul qilish (masalan, yuqori qon bosimi yoki yuqori xolesterin uchun).