Qandli diabet haqida qaysi shifokorga murojat qilish kerak

Contents

Qandli diabet haqida
Sabablari
Xavf omillari
Alomatlar
Diagnostika
Qandli diabetni davolash
Adabiyotlar ro’yxati
Shuningdek qarang

Qandli diabet haqida

Qandli diabet – surunkali endokrin kasallik bo’lib, unda qondagi glyukoza (shakar) darajasi sezilarli darajada oshadi.

Glyukoza inson uchun energiyaning asosiy manbai bo’lib, u oziq-ovqatdan kelib chiqadi va to’qimalar va organlarning to’g’ri ishlashi uchun zarurdir. Oshqozon osti bezi tomonidan ishlab chiqarilgan insulin glyukozaning hujayralarga kirishiga yordam beradi va hujayra «eshigini» ochadigan «kalit» vazifasini bajaradi. Oshqozon osti bezi etarli darajada gormon ishlab chiqarmasa yoki organizm uni samarali ishlata olmasa, diabet rivojlanadi.

Kasallikning davosi yo’q, ammo uni dori-darmonlar bilan nazorat qilish mumkin. Nazorat qilinmagan yoki yomon nazorat ostida bo’lgan diabet jiddiy salomatlik oqibatlari bilan bog’liq – asoratlar: yurak, buyraklar (nefropatiya), ko’zlar (retinopatiya), quloqlar (eshitish qobiliyatini yo’qotish) va nervlarni (diabetik neyropatiya) o’z ichiga olgan to’qimalar va organlarning shikastlanishi; oyoq-qo’llarning amputatsiyasi (diabetik oyoq), Altsgeymer kasalligi , depressiya , tish kasalliklari.

Qandli diabet guruhiga bir nechta endokrin kasalliklar (yoki metabolik kasalliklar) kiradi: I turdagi diabet, II turdagi diabet, homiladorlik diabeti (faqat homiladorlik paytida rivojlanadi). Prediabet – bu uglevod almashinuvining erta buzilishi (qondagi qand miqdori me’yordan yuqori, ammo diabet deb tasniflash uchun etarlicha yuqori emas), agar nazorat qilinmasa, oxir-oqibat II turdagi diabetga aylanishi mumkin. Prediabet va homiladorlik qandli diabet potentsial qayta tiklanadigan holatlar hisoblanadi.

Qandli diabetning kamroq tarqalgan turlariga quyidagilar kiradi:

monogen qandli diabet (MODY, Maturity-Inset Diabetes of Young, kattalardagi diabet) turli genlardagi mutatsiyalar natijasida kelib chiqqan genetik jihatdan aniqlangan diabetdir. MODY diabet bilan kasallangan barcha holatlarning 4% gacha;
kistik fibroz (kistik fibroz) bilan bog’liq diabet, bu kasallikka chalingan odamlarda keng tarqalgan diabet shakli;
dori yoki kimyoviy diabet – organ transplantatsiyasidan keyin, OIV / OITSni davolash paytida yoki glyukokortikosteroidlar bilan davolash paytida paydo bo’ladi.

Diabet insipidus – bu kamdan-kam uchraydigan (davolanadigan) kasallik bo’lib, unda organizm ko’p siydik chiqaradi (poliuriya). Bu antidiuretik gormon (ADH) ning etarli darajada sekretsiyasi yoki buyraklarning unga etarlicha sezgir emasligi tufayli yuzaga keladi.

2019 yil holatiga ko’ra, diabetning butun dunyo bo’ylab tarqalishi 463 million holatni tashkil etadi. Ushbu kasallik bilan kasallanganlar soni 2030-yilga borib 578 millionga, 2045-yilga kelib 700 millionga yetishi kutilmoqda (oʻsish mos ravishda 25% va 51%). Shuningdek, 2019 yilda diabet o’limning to’qqizinchi sababi bo’lib, 1,5 million kishi bevosita kasallik tufayli o’limga olib keldi.

Sabablari

I-toifa diabet – bu otoimmün kasallik bo’lib, unda tananing immunitet tizimi insulin ishlab chiqaradigan oshqozon osti bezi hujayralariga hujum qiladi va yo’q qiladi, natijada mutlaq etishmovchilik yuzaga keladi. Kasallik ko’pincha bolalarda uchraydi, ammo har qanday yoshda rivojlanishi mumkin. Aniq sabab noma’lum, ammo omillarning kombinatsiyasi: irsiy moyillik va atrof-muhit omillari (to’liq aniqlanmagan) asosiy rol o’ynaydi. 1-toifa diabet bilan og’rigan bemorlar har kuni insulin etishmovchiligini to’ldirishlari kerak, shuning uchun u insulinga bog’liq diabet deb ataladi.

II toifa diabet – eng keng tarqalgan kasallik turi, «insulinga chidamli» – glyukoza so’rilishining buzilishi bilan bog’liq: insulin va glyukozaning hujayralarga tashilishi buziladi, bu esa giperglikemiyani (qon glyukoza darajasining oshishi) keltirib chiqaradi. Qat’iy aytganda, II turdagi diabet bir-biriga bog’liq ikkita sababga ko’ra yuzaga keladi: oshqozon osti bezi qondagi qand miqdorini tartibga solish uchun normal miqdorda insulin ishlab chiqarmaydi va hujayralar (yog ‘, mushaklar, jigar) unga chidamli bo’lib, etarli darajada glyukoza olmaydi. Nima uchun bu sodir bo’lishi to’liq aniq emas, ammo ma’lumki, kasallikning paydo bo’lishida asosiy rolni genetik moyillik (odamning o’z gen variantlari, II turdagi diabetning oilaviy tarixi), ortiqcha vazn va harakatsiz turmush tarzi o’ynaydi. ammo II turdagi qandli diabetga chalinganlarning hammasi ham ortiqcha vaznga ega emas). Kasallik har qanday yoshda (hatto bolalikda) rivojlanishi mumkin, lekin ko’pincha o’rta va keksa odamlarda uchraydi.

Gestatsion diabet homiladorlik davrida ayollarda (qandli diabetsiz) insulin qarshiligi yoki ushbu gormon ishlab chiqarilishining kamayishi tufayli yuzaga keladi. Shuningdek, u giperglikemiya bilan tavsiflanadi. Kasallikning belgilari kichik bo’lishi mumkin, ammo HD bilan ona preeklampsi, depressiya va sezaryen xavfini oshiradi va bolada gipoglikemiya (past qon shakar), sariqlik va yuqori tug’ilish xavfi ortadi. Bundan tashqari, uzoq muddatda bolada ortiqcha vazn va II turdagi diabet rivojlanishi xavfi yuqori.

Xavf omillari

Qandli diabet rivojlanish xavfini oshiradigan omillar diabet turiga qarab farq qiladi.

I turdagi diabet uchun xavf omillari quyidagilardan iborat:

1-toifa diabetning oilaviy tarixi (yaqin qarindoshlar – ota-onalar, aka-uka, opa-singillar).
oshqozon osti bezining shikastlanishi (infektsiyalar, o’smalar, jarrohlik aralashuvlar);
otoantikorlarning mavjudligi;
jismoniy stress (kasallik, jarrohlik);
viruslar keltirib chiqaradigan kasalliklar.

II turdagi diabet (va prediabet) uchun xavf omillari quyidagilardan iborat:

II turdagi diabetning oilaviy tarixi;
etnik kelib chiqishi (afro-amerikaliklar, ispanlar va boshqa etnik guruhlar yuqori xavfga ega);
ortiqcha vazn;
yuqori qon bosimi;
past HDL, yuqori triglitseridlar;
harakatsiz turmush tarzi;
homiladorlik qandli diabet;
polikistik tuxumdon sindromi;
yurak kasalligi, qon tomirlari tarixi ;
chekish.

Gestatsion diabet uchun xavf omillari quyidagilardan iborat:

oila tarixida prediabet yoki II turdagi diabet;
ortiqcha vazn;
etnik kelib chiqishi (afro-amerikaliklar, ispanlar va boshqa etnik guruhlar yuqori xavfga ega);
GDning shaxsiy tarixi;
yoshi 25 yoshdan oshgan.

Alomatlar

I turdagi diabetning belgilari:

kuchli tashnalik;
tez-tez siyish;
loyqa ko’rish;
charchoq ;
sababsiz vazn yo’qotish .

Semptomlar juda tez paydo bo’ladi – kasallikning boshlanishidan bir necha kun / hafta ichida. Ba’zida ular hayot uchun xavfli holat – diabetik ketoatsidozning rivojlanishi haqida gapirishadi, bu shoshilinch yordamni talab qiladi. Uning belgilari: og’izdan aseton hidi, quruq teri, qizarish, ko’ngil aynishi , qusish , qorin og’rig’i , nafas olish qiyinlishuvi, konsentratsiya va diqqatning buzilishi.

II turdagi diabetning belgilari:

kuchli tashnalik;
tez-tez siyish;
charchoq;
loyqa ko’rish;
tananing hududlarida uyqusizlik, qo’l yoki oyoqlarda karıncalanma;
sekin davolanadigan yoki davolanmaydigan yaralar;
tez-tez infektsiyalar (tish go’shti, teri, vaginal);
tushunarsiz vazn yo’qotish.

Semptomlar sekin, bir necha yil davomida rivojlanadi va engil bo’lishi mumkin, shuning uchun odam ularga e’tibor bermaydi. Ko’p odamlar diabetga xos belgilarga ega emaslar va darhol shifokor bilan maslahatlashmaydilar.

Gestatsion diabet bilan diabetning tipik belgilari va belgilari ko’pincha yo’q. Chanqoqlik va tez-tez siyishga e’tibor berish kerak.

Diagnostika

I va II turdagi diabetni tashxislashning asosiy usuli qondagi glyukoza darajasini aniqlashdir. Shifokoringiz ushbu testlardan birini tavsiya qilishi mumkin:

ochlik glyukoza darajasini tahlil qilish – 8-12 soatlik ochlikdan keyin;
glyukozalangan gemoglobin uchun tahlil – har qanday vaqtda, so’nggi ikki-uch oy ichida o’rtacha qon shakar darajasini ko’rsatadi, gemoglobin bilan bog’liq qon shakar foizini o’lchaydi;
tasodifiy glyukoza testi – har qanday vaqtda, oziq-ovqat iste’mol qilishdan qat’i nazar, qondagi qand miqdori 200 mg / dL – 11,1 mmol / L yoki undan yuqori diabetni ko’rsatadi;
og’iz orqali glyukoza bardoshlik testi – o’lchov och qoringa amalga oshiriladi, keyin sizdan glyukoza erigan bir stakan suv ichish so’raladi, o’lchov 1 va 2 soatdan keyin takrorlanadi.

Agar I turdagi diabetga shubha bo’lsa, qon qo’shimcha ravishda otoantikorlarning mavjudligi uchun tekshiriladi. Homiladorlik qandli diabetini tashxislash uchun ochlikdagi glyukoza testi o’tkaziladi va og’iz orqali glyukoza bardoshlik testi yordamida tashxis tasdiqlanadi.

Qandli diabet tashxisi qo’yilgan bemorga tegishli mutaxassisliklar shifokorlari bilan maslahatlashish kerak bo’lishi mumkin: oftalmolog , kardiolog , urolog , nefrolog , psixoterapevt va boshqalar.

Qandli diabetni davolash

Davolash – qon shakar darajasini kuzatish, insulin terapiyasi, glyukozani kamaytiradigan dorilar bilan dori terapiyasi – diabet turiga bog’liq. U to’g’ri ovqatlanish, normal vaznni saqlash va muntazam jismoniy faoliyat bilan to’ldiriladi.

1-toifa diabetni davolash insulin terapiyasi (insulin in’ektsiyalari yoki insulin nasosidan foydalanish), qon glyukozasini tez-tez tekshirish va uglevodlarni hisoblashni o’z ichiga oladi; II turdagi diabet – birinchi navbatda turmush tarzini o’zgartirish (vazn yo’qotish, jismoniy faollik, sog’lom ovqatlanish), qon shakarini, xolesterin va qon bosimini nazorat qilish, gipoglikemik dorilar, insulin terapiyasi.

Gestatsion diabetni davolash asosan dietani to’g’rilash, muntazam jismoniy faoliyatni ta’minlash va qon shakar darajasini diqqat bilan kuzatishni o’z ichiga oladi; Insulin terapiyasi faqat ayrim hollarda buyuriladi.

Agar prediabet tashxisi qo’yilsa, sog’lom turmush tarziga rioya qilish, to’g’ri ovqatlanish va vaznni normallashtirish juda muhimdir. Mashq qilish (haftasiga kamida 150 daqiqa) va tana vaznining atigi 7 foizini yo’qotish 2-toifa diabet rivojlanishining oldini olishga yoki hech bo’lmaganda kechiktirishga yordam beradi. Agar sizda hali ham prediabetdan diabetga o’tish xavfi yuqori bo’lsa, surunkali kasalliklar (yurak-qon tomir, alkogolsiz yog’li jigar kasalligi, polikistik tuxumdon sindromi) bo’lsa, shifokoringiz glyukoza miqdorini kamaytiradigan dorilarni, xolesterin darajasini nazorat qiluvchi dorilarni va antihipertenziv dorilarni buyurishi mumkin. .