Кулок огриги — сабаблари, ташхислаш, даволаш, оғриқни пасайтириш усуллари

Кулок огриги — деярли тиш огриги билан тенглашадиган енг ёқимсиз ҳиссиётлардан биридир. У тўсатдан пайдо бўлиб, барча нарсани унутишга мажбур қилувчи жиддий ноқулайликлар келтириб чиқаради. Кулок оғриганда кундалик нарсалар ва юмушларга диққатни жамлаш қийин, деярли имконсиз. Отувчи, санчувчи, кесувчи, бошга тарқалувчи оғриқ — бу кулок оғриши кузатилганда киши сезадиган туйғуларнинг қисман рўйхати.

Кулок оғриши сабаблари

Кулоклардаги оғриқнинг сабаблари шартли равишда учта турга бўлинади: соғлом одамда оғриқли ҳислар; ешитиш аъзоси касалликлари туфайли кулоклардаги оғриқ; кулок огриги билан намоён бўлган бошқа аъзо касалликлари.

Ҳар бир турни ва ҳар бир алоҳида ҳолатда кулок огригини қандай даволаш мумкинлигини кўриб чиқамиз.

Соғлом инсоннинг кулокларидаги оғриқ

Ешитиш аъзосида нохуш ҳислар бутунлай соғлом одамда пайдо бўлиши мумкин ва бунга бир қанча сабаблар бор (баъзилари батафсилроқ келтирилади):

• Кучли шамол ва совуққа нисбатан сезгирлик. Узоқ вақт давомида шамолда қолиш туфайли кулокда гематома пайдо бўлиши мумкин, бу бир неча кун ичида ўтиб кетади. Мазкур ҳолатда ҳеч қандай қўшимча чоралар кўриш керак емас;
• Кулокқа сув кириши;
• Олтингугуртли тиқин мавжудлиги;
• Механик жароҳатлар (агар оғриқдан ташқари, кулок қонаши кузатилса, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг);
• Акустик жароҳатлар. Ешитиш аъзосига баланд овозли товушлар узоқ вақт таъсир қилишида, масалан, рок-консертда, шовқинли ишлаб чиқаришда ёки кулокчинларни узоқ вақт давомида қўллашда пайдо бўлади. Одатда шовқин манбаи бартараф қилинганда, оғриқ тўхтайди. Агар шовқин иш жой билан боғлиқ бўлса ва уни бартараф етишнинг иложи бўлмаса, махсус кулок тиқинларидан фойдаланиш керак;
• Баротравмалар. Атмосфера босимининг ўзгаришида намоён бўлади, кўпинча самолётда учиш ёки сувга шўнғиш пайтида содир бўлади. Самолётда кулоклар битиб қолса, кўпроқ еснаш, «ютиниш» ҳаракатларини амалга ошириш ва бирон нарса чайнаш керак, шунда кулок «битиши» тезда ўтиб кетади;
• Кулокқа ёт жисм кириши.

Ешитиш каналига сув кириши

Одатда, кулокқа сув кирганида, ешитиш аъзоси тузилишининг анатомик хусусиятларига кўра суюқлик мустақил равишда кулокдан тўсиққа учрамасдан чиқиб кетади. Агар у қандайдир сабабларга кўра чиқиб кетмаса, унга «ёрдам» бериш керак. Бунинг оддий усуллари бор:

• Биринчи усул:бошингизни бир томонга егинг, қўлингиз кафтини кулок супрасига қўйинг, куч билан босим беринг ва қўйиб юборинг. Қўл бу йерда насос сифатида ҳаракат қилади — ортиқча суюқлик ташқарига оқиб чиқади.
• Иккинчиси, еҳтимол, ҳар кимга болаликдан таниш. Бошингизни бир томонга егиб, бир оёқда сакрашни бошланг: агар суюқлик ўнг кулокқа кирган бўлса — ўнг оёқда, чапга бўлса — чап оёқда.
• Учинчи усул.Кулок супрасини сочиқ билан артиб, чуқур нафас олинг ва иккала бурунни ҳам бармоқлар билан қисинг. Бармоқларингизни қўйиб юбормасдан, нафас чиқаришга ҳаракат қилинг, лекин оғзингизни очмасдан! Ушбу манипулацияни тўғри бажаришда ортиқча суюқлик ҳаво билан ташқарига итарилади.
• Тўртинчи усули:Қайси кулокқа сув кирганига қараб, ўша томонни пастга қилиб, вақти-вақти билан ютиниш ҳаракатларини амалга оширган ҳолда бир муддат ёнбошлаб ётиш керак: сув ўзи оқиб чиқиб кетади.

Агар усулларнинг ҳеч бири натижа бермаса ва кулок ичидаги суюқлик безовта қилишда давом етадиган бўлса, оториноларинголог ёрдами керак бўлади.

Олтингугуртли тиқин

Олтингугуртли тиқин — бу кулок кирининг кулокда тўпланиши бўлиб, у вақт ўтиши билан қаттиқлашади ва ноқулайлик туғдиради, кулок шанғиллаши сезилади, ешитиш қобилияти пасаяди. Соғлом кишида ортиқча олтингугурт ўз-ўзидан бартараф бўлади, масалан, чайнаш пайтида. Аммо баъзи одамларда олтингугурт мустақил равишда чиқиб кета олмайди, кулок канали яқинида йиғилади, қаттиқлашади ва тиқин ҳосил қилади.

Бундай ҳолда тиқинни ўз кучингиз ёрдамида ва айниқса ўткир нарсалар (гугурт чўплари, тиш тозалагич ва бошқалар) ёрдамида олиб ташлашга уринманг — бу ҳолда ноғора парда ёки чиғаноқ тўқималарига зарар йетиши муқаррар бўлади. Тиқинни олиб ташлашни лор-шифокор амалга оширади. Ушбу муолажа жуда кўп вақт талаб қилмайди: шифокор олдин ёғ ёки еритма билан тиқинни юмшатади, кейин махсус шприц билан кулокни ювади ёки Воячек махсус илгаки ёрдамида тиқинни чиқариб олади.

Ёт жисм кириши

Кулокқа ёт жисм кириши тез-тез учраб турадиган ҳолат. Бундан нафақат кулокларига турли кичик жисмлар, ўйинчоқ қисмларини тиқадиган болалар, балки кулокларни ўткир нарсалар (гугурт чўпи, тиш тозалагич ва ҳоказо) билан еҳтиёткорсиз тозалаш, кулок огригини уй шароитида даволаш учун дока, пахта ва озиқ-овқат маҳсулотларини киритувчи катталар ҳам азият чекади. Ешитиш каналиган жароҳатлар ёки фавқулодда ҳодисалар туфайли ҳашаротлар ёки кичик нарсалар кириб қолиши мумкин.

Агар ешитиш аъзосига ёт нарсалар кирганидан шубҳа қилинса, муаммони мустақил ҳал қилишга уринмаслик керак: бу ешитиш йўлининг жароҳатланишига олиб келиши мумкин. Нотўғри ҳаракатлари амалга ошириб, жисмни янада ичкарига итариб юбориш ва шу билан вазиятни кескинлаштириш мумкин. Кулокқа ёт жисм кирганида шифокор ёрдами — ягона ишончли йўл!

Кулок касалликлари

Оғриқ ҳисси тўғридан-тўғри кулок касалликлар томонидан чақирилган бўлиши мумкин. Улар орасида отит, евстахиит, ўсмалар мавжуд.

Отит — кулокдаги инфекцион табиатли яллиғланиш, оториноларингологга мурожаат қилиш сони бўйича лор-органлари касалликлари орасида йетакчи ҳисобланади. Касаллик сабаблари юқори нафас йўлларининг охиригача даволанмаган инфекцион касалликлари (тонзиллит, фарингит, ларингит, гайморит), ринит, бурун тўсиғининг деформациялари, кулок чиғаноғининг шикастланиши, кулокни бегона нарсалар билан тозалашдан кейин унга сув ёки инфекция кириши ҳисобланади.

Инсон ешитиш аъзоси ташқи, ўрта ва ички кулокдан иборат. Шунга мос равишда, ташқи, ўрта ва ички отит ажратилади.
Отит ҳақида батафсил→

Агар яллиғланишга шубҳа мавжуд бўлса, мустақил даволаниш тавсия етилмайди: нотўғри белгиланган даволаш ёки охиригача даволанмаган ҳолат жиддий асоратларни келтириб чиқариши мумкин.

Евстахиит — ешитиш органини бурун-ҳалқум билан боғлайдиган евстахий (ешитиш) найининг яллиғланиши. Евстахий найи товушларни яхшироқ ушлаш ва ўрта кулокни бурун-ҳалқум орқали вентиляция қилиш учун керак. Малакали оториноларинголог шифокорнинг ёрдами билан, евстахиит туфайли юзага келган кулок огригини даволаш тезкор бўлиб, бир неча кун ичида беморнинг аҳволи яхшиланади.

Кулокнинг ўсмалари жуда кам учрайди. Патологияни аниқлаш учун КТ ва МРТ ишлатилади.

Бошқа аъзоларнинг патологиясида кулок огриги

Кулок огриги ешитиш аъзоси касалликлари билан бевосита боғлиқ бўлса, оғриқ сабабини ташхислаш ва даволаш одатда қийин бўлмайди. Кўрик вақтида кўринарли патологиялар бўлмаса, кулок огригидан азият чекаётганларга ёрдам бериш қийинроқ бўлади. Бундай ҳолларда оталгия ҳақида гапирилади — кулок огриги мавжуд, яллиғланиш еса йўқ.

Оталигияга олиб келадиган касалликлар қуйидагилардан иборат:

• Мастоидит. Одатда, касаллик отитнинг асорати сифатида ривожланади;
• Ешитиш йўли ортида жойлашган чакка-пастки жағ бўғими касалликлари. Ушбу бўгимлар артрит, артроз, чиқишлар каби патологияга дуч келиши мумкин, бу еса ешитиш аъзосида оғриқ ҳисларига олиб келади;
• Стоматологик касалликлар;
• Умуртқа поғонаси билан боғлиқ муаммолар;
• Ҳалқумнинг яллиғланиши (ўткир тонзиллит, фарингит, паратонзилляр абсцесс);
• Ҳалқумнинг онкологик касалликлари;
• Синусит;
• Невралгик патологиялар;
• Бош ичи ўсмалари.

Кулок огриги кузатилганда нима қилиш керак?

Кўриб турганимиздек, оғриқ синдроми турли сбабларга кўра юзага келади. Унинг асл сабабни тушуниш, тўғри ташхис қўйиш ва кулок огригини самарали даволаш фақат шифокор томонидан амалга оширилади. Кулок оғришини даволаш билан оториноларинголог шифокор шуғулланади. Бундай муаммога дуч келганда, дарҳол мутахассис билан боғланинг.

Афсуски, ҳар доим ҳам дарҳол шифокор ҳузурига ташриф буюриш имкони бўлмайди. Одатда оғриқ тўсатдан ва кечаси пайдо бўлади. Биринчи навбатда оғриқни қолдириш — ибупрофен асосидаги оғриқ қолдирувчи дори қабул қилиш керак. У яллиғланишга қарши хусусиятларга ега ва бошқа воситалар билан солиштирганда самаралироқ ҳисобланади.

Агар оғриқ тумов билан бирга кечса, бурунга томир торайтирувчи томчиларни қўллаш ортиқчалик қилмайди.

Кўпгина беморлар биринчи навбатда оғриққа қарши кулок учун томчи сотиб олишга югуришади. Лекин ҳар бир томчи ўз кўрсатмаларига ега: бир ҳолатда улар ёрдам беради, бошқасида — йўқ. Томчилар универсал восита емас. Статистика шуни кўрсатадики, беморларнинг деярли ярми кулок огригини даволашда ўзларига-ўзлари дори воситаларини нотўғри белгилашади. Томчилардан фақат ташхис тўғрилигига ишонч комил бўлганида фойдаланиш лозим.

Томчилар жароҳатларда ёрдам бермайди — бундай ҳолатда оғриқ қолдирувчи қабул қилиш ва лор-шифокорга мурожаат қилиш яхшироқдир. Шифокор консултацияга қадар кулокқа иссиқ компресслар қўйилмаслиги керак. Масалан, йирингли отитда билан бундай чора беморнинг аҳволини ёмонлаштиради.

Шифокорга ташриф буюришдан олдин бош кийимсиз совуққа чиқманг, кулокни чуқур қисмидаги йиринг ажралишидан тозалашга ҳаракат қилманг, спирт асосли томчилар томизманг.

Одатда, ўрта кулокнинг яллиғланишида антибактериал воситалар буюрилади. Ташқи кулок яллиғланишида — томчилар шаклида антибиотиклар. Ҳар қандай ҳолда, лормутахассис билан маслаҳатлашиш шарт! Халқона воситалар ва уй шароитида даволаш учун мўлжалланган бошқа дори-дармонлардан фақат аниқ ташхис қўйилганидан сўнг фойдаланиш мумкин.