Тишларни окартириш — уй шароитида воситалар тайёрлаш, профессионал муолажалар

Тишларни окартириш усуллари талайгина — баъзилари уй шароитида тайёрланадиган воситалар ёрдамида бўлса, бошқалари тиббий муолажаларга мурожаат қилишни назарда тутади. Мақолада енг самарали ва хавфсиз усуллар ҳақида батафсил.

 

Ҳар қандай муолажа фақатгина мутахассис назорати остида ўтказилиши керак. Аммо кўпчилик одамларда тиш шифокорга бормаслик учун доимо кўплаб баҳона топилади: қўрқинчли, қиммат, вақт йўқ…

Тиш сарғайиши сабаблари

Тиш сарғайиши сабаблари турлича бўлиши мумкин. Енг кенг тарқалганларидан бири — овқат маҳсулотлари қолдиқлари тиш емалини қоплаб олишидир (караш ҳосил бўлиши). Емал қават тишнинг енг биринчи ташқи қоплами. Ушбу қаватнинг караш билан қопланиши натижасида тишлар сариқ рангга киради.

Муаммони тишларни мунтазам равишда тозалаб туриш йўли орқали бартараф етиши мумкин. Баъзи ҳолларда тиш емал қавати йемирилган бўлади ва дентин қавати кўриниб қолади. Дентин еса табиий сариқ рангли, суяк тўқимасидан иборат қават саналади.

Тишни окартириш усуллари

Кундалик оғиз бўшлиғи гигиенаси караш ҳосил бўлишини асосий профилактикаси ҳисобланади. Тиш чўткаси ва тиш иплари уни йенгишга ёрдам беради. Нега паста емас деб сўраш мумкин. Чунки тиш пастасининг карашни бартараф етишга бевосита алоқаси йўқ. Шунинг учун юқори сифатли чўтка ёки паста ўртасида танлаш лозим бўлса, афзалликни биринчисига бериш лозим.

Тишларни мунтазам равишда тозалаб туришда караш шаклланишининг интенсивлиги жуда паст бўлади, шунинг учун емалга зиён йетказмасдан уй шароитида тишни окартириш талаби кишини анча вақт давомида ташвишлантирмайди. Агар табассум ранги ўзгарганидан шубҳа қилсангиз, қуйидаги синовни бажаринг.

1. Тилни тишларинг ички юзаси бўйлаб юритинг. Дағалликлар сезиляптими? Шундай бўлса, карашни янада интенсив усуллар билан йўқотиш керак.
2. Тишларга оқ қоғоз парчасини қўйинг. Тишлар сарғиш кўринмоқдами? Муаммони уйда тишларни окартириш билан ҳал қилиш мумкин, бу ҳолатда зарар ва фойда бир-бирларини мувозанатлаштиради. Аммо тиш кулранг тусга кирса, ҳеч қандай мустақил амаллар бажариш тавсия етилмайди. Бу ҳолда фақат тиш шифокорига мурожаат қилиш даркор.

Замонавий воситалар

Оғиз бўшлиғи парвариши учун маҳсулотлар ишлаб чиқарувчилар тишни окартириш учун яхши йечимлар таклиф қилади. Ушбу воситалар қуйидагиларни ўз ичига олади.

• Абразив тиш пасталари— улар таркибида силлиқловчи ва ферментатив моддалар мавжуд. Биринчиси, емал юзасидан карашни олиб ташлайди, иккинчиси еса тиш ичига киради. Ферментларнинг кириб бориши даражаси паст, шунинг учун улар тишларини ичидан окартира олмайди. Аммо сигарет ва қора чойдан қолган сариқ қопламни йўқотиш учун айни муддао;
• Чайиш учун еритмалар— уларнинг таркибида паст консентрацияда водород пероксиди мавжуд. Тишларни 1-2 тонга оқроқ қилади;
• Окартирувчи кукунлар— тиш пастасига нисбатан агрессивроқ восита, шунинг учун хавфсиз усуллардан бири ҳисобланмайди. «Вазиятга кўра» бир марталик фойдаланиш учун мос келади.

Ушбу воситаларни қўллашда уларнинг тўлиқ хавфсиз емаслигини ёдда тутиш керак. Бундай воситалар узоқ вақт давомида қўлланилса, емалнинг сезгирлиги ошиши билан намоён бўлади. Икки ҳафта давомида чайиш учун еритмалар билан тиш пастасидан тишлар 1-3 тонга окаргунича фойдаланиш кифоя, ундан сўнг таркибида фтор юқорироқ бўлган тиш пасталарига ўтиш керак.

Халқона воситалар

Халқона воситалар ҳам доимо безарар емаслигини унутмаслик даркор. Енг машҳур воситалар бу истеъмол содаси ва водород пероксиди ҳисобланади. Биринчиси абразив модда сифатида таъсир қилиб, тиш тўқималаридан карашни бартараф етади. Иккинчиси еса кимёвий реакция натижасида кислород ажратиб чиқаради, у ўз навбатида емалнинг чуқур қатламларидаги пигментацияни йўқотишга қодир.

Истеъмол содаси

Истеъмол содасини тиш пастаси сифатида қўллаш

1. Бир ош қошиқ сода оз миқдорда сув билан тиш пастаси каби қуюқликка йетгунча аралаштирилади.
2. Тишлар ушбу аралашма билан тозаланади, тозалаш давомида уни ютиб юбормасликка ҳаракат қилиш керак.
3. Аралашма тишларда 10 дақиқагача қолдирилади.
4. Оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади.
5. 5 дақиқа ўтгач, тишлар оддий тиш пастаси билан ювилади.

Сода ва тиш пастаси аралашмаси

1. Оз миқдорда тиш пастаси ва истеъмол содасини аралаштирилади.
2. Ушбу аралашма билан тишлар тозаланади.
3. Оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади.

Ушбу усулларнинг иккаласи ҳам жуда самарали бўлиб, улар узоқ вақт давомида ишлатилиши мумкин. Биринчи усул кўпроқ вақт талаб қилади, аммо унинг натижалари яхшироқ, шуни таъкидлаш керакки, ундан ҳафтада бир марта фойдаланиш мумкин. Тишларни окартиришнинг иккинчи усулидан ҳафтада бир неча марта фойдаланишга рухсат етилади, бундан ташқари, у камроқ вақт талаб етади.

Олма сиркаси

Олма сиркасидан кўп мақсадлар учун фойдаланса бўлади. Уларнинг бири — тишни окартириш. Ушбу усулнинг таъми енг ёқимлиларидан емас, лекин унинг самарадорлиги инкор етилмайди.

Олма сиркасидан оғзини чайиш учун восита тайёрлаш

1. Кичикроқ стаканга олма сиркасини солинади.
2. Суюқликдан ютиб юбормаган ҳолда бир қултум олинади.
3. Оғиз яхшилаб чайилади, сўнг сирка тупуриб ташланади.
4. Оғиз илиқ сув билан яхшилаб чайиб ташланади.

Ушбу усулдан ҳафтада бир марта фойдаланиш тавсия етилади. Сирка таъми бироз ёқимсиз, лекин натижалар бу камчиликни оқлайди.

Олма сиркаси ва истеъмол содаси

1. Кичикроқ идишда олма сиркаси ва сода тиш пастаси консистенциясига киргунча бўлгунича аралаштирилади.
2. Олинган масса тишларга қўлланилади ва 5-10 дақиқага қолдирилади.
3. Оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади, кетидан оддий тиш пастаси билан ювилади.

Қулупнай

Қулупнай табиий окартирувчи хусусиятига ега. Унинг таркибида тишдаги доғларни йўқотиш учун жуда яхши бўлган олма сиркаси мавжуд.

Қулупнайни тишларга суртиш

1. Битта қулупнай ўртасидан кесилади.
2. Бир бўлаги тиш юзасига суртиб чиқилади.
3. 5-10 дақиқага қолдирилади.
4. Шундан сўнг, одатдагидек тиш пастаси билан ювилади.

Бу вақт ва пулни тежаб, тишларини оқроқ қилишнинг идеал усули. Вазиятга қараб, ҳафтасига икки марта фойдаланиш мумкин.

Истеъмол содаси ва қулупнай

1. Бир ёки иккита езилган қулупнайнинг шарбати ажратиб олинади.
2. Шарбат тишларга суртилиб, 5 дақиқага қолдирилади.
3. Бир ош қошиқ истеъмол содасига озгина миқдорда сув қўшиб, пастага ўхшаш масса ҳосил бўлгунча аралаштирилади.
4. Содали паста билан тиш ювилади, сўнг оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади.
5. Муолажа якунида тишлар одатий равишда тиш пастаси билан тозаланади.

Ушбу усул кўпроқ вақтни талаб қилади, лекин у жуда самарали. Қулупнай ва сода комбинацияси ажойиб таъсир кўрсатади. Шу билан бирга, бу икки компонентни бир вақтнинг ўзида аралаштириб ишлатиш керакли натижани бермайди, шунинг учун уларни навбатма-навбат қўллаш жуда муҳим.

Апелсин пўсти ва дафна барглари

Апелсин пўсти ва дафна (лавр) япроғи комбинацияси уй шароитида тишларни окартиришнинг ажойиб усули ҳисобланади. Жараён бир неча дақиқа талаб етади. Бунда апелсин ўрнига лимондан фойдаланиш ҳам мумкин.

Апелсин ва лавр япроқларидан тайёрланган тиш окартиргич

1. Апелсин пўстидан тозаланади ва пўстининг бир нечта бўлакчалари олинади.
2. Улар тиш емалига суртилади.
3. Дафна япроғи кукунга айлангунча езилади ва тишларга қўлланилади.
4. Масаллиқлар 5 дақиқага тишда қолдирилади.
5. Сўнг оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади.

Ушбу усулни ҳафтада бир марта қўллаш яхши. Апелсин пўстлоғидаги кислота емалда доғлар пайдо бўлишига олиб келадиган бактерияларни ўлдиради. Дафна барглари еса доғларни ўзига шимиб, уларни рангсизлантиради.

Банан пўстлоғи

Банан пўстлоғи тиш емалига зиён йетказмайди ва деярли бепул саналади. Ушбу усулни қўллаш жуда оддий ва 5 дақиқадан ортиқ вақт талаб етмайди.

Банан пўстидан окартириш учун восита

1. Банан пўстидан тозаланади, пўстининг кичик бир қисми билан тишлар артилади.
2. Артиш 2-3 дақиқа давом еттирилади.
3. Оғиз илиқ сув билан чайиб ташланади.

Ушбу усулни ҳафтасига 1-2 марта қўллаш тавсия етилади.

Водород пероксиди

Водород пероксиди (Ҳ₂О₂) табиий окартирувчи ва антибактериал модда. Инсонлар йиллар давомида ундан жароҳатлардаги инфекцияларни ўлдириш мақсадида фойдаланиб келишган. Кўпчилик окартирувчи моддалар ўзида катта консентрацияларда водород пероксиди сақлайди. Афсуски, бу модда билан оғизни чайқаш ва ювиш тишларни окаришига олиб келиши исботланмаган, лекин кўпчилик тиш пасталарида бу модда мавжудлиги аниқланган.

Ичимлик содаси ва 1 фоизли водород пероксиди сақлаган тиш пастасининг самарали таъсири ўрганилган. Ушбу тиш пастасини қўллаган инсонларнинг 62 фоизи бир кунда 2 маҳал тишларини ювиб, 6 ҳафта ичида уларнинг окаришига еришган.

Ушбу воситани қўллашнинг баъзи бир камчиликлар бор. Ўта кучли консентрацияли еритма ёки ҳаддан ортиқ кўп ишлатиш милкларнинг қўзғалишига ва тишларнинг сезувчан бўлиб қолишига сабаб бўлиши мумкин.

Тиш ювишдан олдин водород пероксид билан оғизни чайқаш керак. Фақат бунда 1,5 ёки 3 фоизли еритмадан фойдаланаётганингизга ишонч ҳосил қилинг, шунда ножўя таъсирлар минимал даражада бўлади. Дорихоналарда 3 %ли еритма олиб уни сув билан аралаштириб, 1,5 %ли еритма ҳосил қилиш тавсия етилади.

Бу муҳим!

• Тишни окартириш учун тажрибалар ўтказмаслик. Муайян воситаларни қўллаб, тиш емалига жиддий зиён йетказиш мумкин. Ўзбошимчалик билан иш тутиш тавсия етилмайди;
• Албатта шифокорга мурожаат қилиш. Буни окартириш муолажаларини бошлашдан олдин бажариш керак, шунда кариес ёки емал шикастланишлари йўқлигига ишонч комил бўлади. Стоматолог ҳузурига ҳеч бўлмаганда йилига бир марта боришни канда қилманг;
• Сезувчанлик юзага келганда барча муолажаларни дарҳол тўхтатиш. Ҳар қандай оғриқ ҳислари муолажалар тиш емалига салбий таъсир кўрсатаётганидан дарак беради;
• Тиш табиий равишда оқ-сарғиш тусга егалигини унутмаслик. Турли филмлардаги қаҳрамонларнинг чиннидек оппоқ тишлари тинчлик бермаяптими? Аслида оппоқ ранг тишларнинг табиий ранги емас, голливуд юлдузларининг тишлари еса винир— тишнинг ташқи қоплами ўрнини босувчи юпқа пластинка билан қопланган бўлади.

Тиш сарғайишини олдини олиш

Сарғайтирувчи овқатлар ва ичимликларни қисқартириш

Кофе, қизил вино, газли ичимликлар тишда сариқ қоплама ҳосил қилади. Бу улардан тўлиқ воз кечиш керак дегани емас, уларни истеъмол қилишни меъёрга келтириш керак. Иложи бўлса, уларни истеъмол қилаётганда тишлар билан контакда бўлмаслиги учун соломкалардан (найчалар) фойдаланиш жоиз. Енг муҳими, чекиш тишлар рангининг ўзгаришига енг кучли таъсир қиладиган омил еканлигини унутмаслик керак.

Ширинликлар истеъмолини камайтириш

Тишлар оқ бўлсин десангиз, ширинликлар истеъмолини камайтиринг. Шакарли муҳит стрептококклар ўсиши учун озуқа муҳити саналади, улар ўз навбатида гингивит ва бошқа яллиғланишларни чақиради. Ширинликлар истеъмол қилгандан сўнг тишларни тозалаш тавсия қилинади.

Калций сақловчи маҳсулотларни кўпроқ истеъмол қилиш

Тишлар ранги сарғайишига калсий йетишмаслиги ҳам сабаб бўлади. Бунда емал қавати йемирилиб, дентин қавати (сариқ рангли) кўриниб қолади. Сут, пишлоқ, творог ва брокколи ўзида кўп миқдорда калций сақлайди.

Шуниндек, баъзи маҳсулотларни рад етиш ёки уларни чеклаш зарур. «Қора рўйхат» нинг айрим вакиллари:

• Тўқ рангли газланган ва алкоголсиз ичимликлар;
• Қора чой;
• Чайнаш учун тамаки;
• Тўқ рангли ликёрлар;
• Қаҳва;
• Ситрус мевалар;
• Дориларни суистеъмол қилиш;
• Баъзи дориларни қабул қилиш;
• Томатли соус;
• Сигарет чекиш.

Еслаб қолинг! Тишларингизни чиройли ва соғлом сақлашнинг енг яхши усули — мунтазам равишда чўтка ва тиш учун ипдан фойдаланишдир. Бу емалдаги доғлар пайдо бўлишига тўсқинлик қилади, шунингдек карашни тезда йўқотади.

 

Интернетдан таржима

 

1. Сода тозалаш учун

Ҳа, одатда сиз чойнакни ва қошиқларни сода билан тозалайсиз. Аммо банёда каваноздаги содали сувни тартибга солиш яхши. Кўпгина тиш пасталарига сода қўшилади, чунки бу табиий оқартиришдир.

«Чорак чой қошиқ пишириш сода суви билан аралаштиринг ва таркибий қисмга тиш чўткасини ботириб олинг», дейди тиш шифокори доктор Ричард Маркес. Бундан ташқари, арзон тиш кукунига сода қўшишингиз мумкин. Сода аста-секин тишларингизни оқартиришга ёрдам беради.

2. Қулупнай ва олма еяверинг

Олма – бу тиш чўткаси мавжуд бўлмаганда тишларни ювиш учун машҳур усул. Аммо сиз футболкадан қулупнайни олиб ташламаганга ўхшайсиз, агар сиз бирдан ифлосланган бўлсангиз, тишларингиз қизариб кетмайдими? Аниқланишича, қулупнай таркибида тишларни табиий равишда оқартиришга ёрдам берадиган молик кислота мавжуд. Аммо битта муҳим нуқта бор! Қулупнай шунчаки овқатланиши керак. Ҳеч қандай ҳолатда қулупнайни тишларингизга ташламанг, чунки унинг кислота узоқ вақт таъсир қилиши тиш емалига зарар етказиши мумкин.

3. Тузли сув билан ювинг

Тузли сув гумларни парвариш қилади, чунки туз табиий антибактериал муҳитдир. Бундан ташқари, агар сиз бир чой қошиқ тузни бир стакан илиқ қайнатилган сувда аралаштирсангиз, уни совутиб, оғзингизни чайиш учун фойдалансангиз, тиш емалининг аста-секин оқлашини кўрасиз.

4. Рангни кузатиб боринг

Оқ маҳсулотлар тишларингизни оқартиради. Рационга гуруч, балиқ, товуқ қўшинг. Кўк, кўк, сабзи, лавлаги каби ёрқин рангли маҳсулотлар фақат тиш емалини «ранглайди». Айтганча, қизил шароб, балзам сиркаси ва қаҳвадан кейин оғзингизни чайқашингиз керак, чунки бу ичимликлар тишларингизни дог ъқилади, бу сизнинг табассумингизни оқартиришга имкон бермайди (ёки ичимликлар тишларингизга тегмаслиги учун уларни сомон ёрдамида ичишингиз мумкин).

5. Електр чўткалари

Бу реклама емас, аммо стоматологлар електр чўткаси одатдаги қўлда ишлатилгандан кўра 70 фоиз кўпроқ бляшка олиб ташланади ва тозалайди деб таъкидлашади. Шундай қилиб, бундай чўтка ва оқ тишли табассум билан еришиш осонроқ бўлади.

6. Пишлоқ терапияси

Албатта, гоуда сендвичи емас, лекин қаттиқ пишлоқ, албатта, бляшкани тишлар юзасидан тозалашга қодир. Бундан ташқари, пишлоқда жуда кўп калций бор, бу тишларни кучли қилади. Худди шу сабабга кўра, шифокорлар сут ичишни маслаҳат беришади.

7. Ҳиндистон ёнғоғи ёғи

Емайе бляшка кўпинча биз истеъмол қиладиган овқатни тишларга бўяш туфайли пайдо бўлади. Доктор Маркес тишларингизни ҳиндистон ёнғоғи ёғи билан ювишни таклиф қилади (битта процедура учун бир ош қошиқ). Ёг ъемални рангли маҳсулотларнинг енг майда зарраларини бўяш ва ёпиштиришдан ҳимоя қилади, шунингдек, ҳиндистон ёнғоғи ёғи тишлар ва тиш гўшти юзасидан бактерияларни йўқ қилади.

8. Булён маҳсулотлари

Тозалаш шимгичи вазифасини бажара оладиган бундай озиқ-овқат мавжуд – масалан, унинг қирралари билан попкорн тишларни мукаммал даражада тозалайди. Агар попкорн ширин бўлмаса ва шундан кейин сиз тишларингизни ювасиз.

9. сақич

Савдолар бирон бир сабаб билан овқатдан кейин сақични тавсия қилади. Ортиқча «ахлатни» механик равишда олиб ташлаш ва овқатланишдан кейин кислотани нейтраллашадиган туприкни рағбатлантириш қобилиятига ега. Камроқ кислота, озроқ ахлат – тоза тишлар. Фақат ҳозир сиз шакарсиз сақични танлашингиз ва узоқ вақт чайнамаслигингиз керак. Жуда тез-тез биз тишларни ювамиз, лекин тишлар орасидаги майдонни унутамиз. У тишларга қараганда қуюқроқ бўлиб қолади ва табассум номукаммал кўринади. Мутлақо тозалик учун курашда тиш парчаси ёрдам беради, бу табассум ёрқин бўлиши учун тишлар орасидаги жойни қайта ишлашга арзийди.

10. Тил ҳақида унутманг

Тишларинг тозаланганми ва тилинг йўқми? Охир оқибат, барча озиқ-овқат қолдиқлари, шу жумладан озиқ-овқат ва ичимликларни бўяш натижасида ҳосил бўлиши мумкин. Ва тил бу «рангларни» тишларга осонликча олиб келади. Шунинг учун тилингизни тишларингиз билан ювишингизга ишонч ҳосил қилинг.