Ta`lim
Ta`lim “Олий та`лим” атамаси заминида иқтисод, фан, техника ва маданият соҳасида фаолият олиб борувчи, иш мобайнида илм-фан, маданият, техника янгиликларини қўллаган ва ўз устида ишлаган ҳолда назарий ва амалий муаммоларни бартараф етувчи юқори малакали мутахассисларни тайёрлаш тушунилади.
Олий та`лимнинг асосий мақсади замон талабларига жавоб бера оладиган малакали, рақобатбардош, юксак билимли, олий та`лим мутахассиси талабларига ўзи танлаган йўналиши юзасидан талабга жавоб бера оладиган республиканинг илм-фан, маданият, иқтисод, ижтимоий соҳаларини ривожлантиришда ўз ҳиссасини қўшадиган, мустақил фикрлайдиган, юксак ма`навиятга бўлган юқори салоҳиятли мутахассисларни тайёрлашдир.
Масофавий та`лим — асосий фаолиятдан узилмаган ҳолда та`лим муассасасидан узоқда ўқув дастуридаги мавжуд билимларни ўзлаштириш. У замонавий ахборот технологиялари ва телекоммуникациянинг техник воситаларидан фойдаланиш орқали амалга оширилади.
Умумий маълумот
Ўзбекистон Республикасининг та`лим тизими қуйидагилардан иборат:
- давлат та`лим стандартларига мувофиқ та`лим дастурларини амалга оширувчи давлат ва нодавлат та`лим муассасалари;
- та`лим тизими ишлаши ва ривожланиши учун керакли тадқиқот ишларини олиб борувчи илмий-педагогик ташкилотлар;
- та`лим соҳасидаги давлат бошқарув органлари шунингдек улар бошқаруви остидаги корхона, муассаса ва ташкилотлар.
Ўзбекистон Республикаси та`лим тизими ягона ва яхлитдир.
Ўзбекистон Республикасида та`лим қуйидаги кўринишларда амалга оширилади:
- мактабгача та`лим;
- умумий ўрта та`лим;
- ўрта махсус касб-ҳунар та`лими;
- олий та`лим;
- олий та`лимдан кейинги та`лим;
- малака ошириш ва кадрларни қайта таёрлаш;
- мактабдан ташқари та`лим.
Та`лимни бошқариш органлари
Та`лим тизимининг умумий бошқарувини Вазирлар Маҳкамаси амалга оширади. Шунингдек, Вазирлар Маҳкамаси алоҳида олий та`лим муассасаси, Тошкент Ислом Университети, шунингдек халқаро машҳур хорижий ОТМлар (МДУ, Wестминстер Университети ва ҳоказо) филиалларини бевосита бошқаради.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси компетенциясига қуйидагилар тааллуқли:
- та`лим соҳасида ягона давлат сиёсатини олиб бориш;
- давлат та`лим бошқарув органларига раҳбарлик қилиш;
- та`лимни ривожлантириш дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
- та`лим муассасаларини яратиш, қайта ташкил етиш ва бекор қилиш тартибларини белгилаш;
- та`лим муассасалари аккредитацияси, педагогик ва илмий кадрлар аттестацияси тартибларини белгилаш;
- бошқа давлатлар та`лим муассасаларига Ўзбекистон Республикаси ҳудудида та`лим кўрсатиш ҳуқуқини берувчи рухсатномалар бериш;
- қонунчиликка мос равишда хорижий давлатларнинг та`лим ҳақидаги ҳужжатларини тан олиш тартибини белгилаш ва тенг-кучли канлигини ўрнатиш;
- давлат та`лим стандартларини белгилаш;
- давлат намунасидаги та`лим ҳужжатларини ва уларнинг берилиш тартибини белгилаш;
- та`лим муассасаларига қабул тартиби ва давлат грантлари миқдорини белгилаш;
- давлат олий та`лим муассасалари ректорларини тайинлаш;
- та`лим олаётганларни бир аккредитацияланган та`лим муассасасидан бошқасига ўтказиш тартибини белгилаш;
- қонунчиликда назарда тутилган бошқа ваколатлар.
Ўзбекистонда та`лим тизимлари фаолияти бевосита бошқарувини икки вазирлик – Халқ Та`лими Вазирлиги (ХТВ) ва Олий ва Ўрта Махсус Та`лим Вазирлиги (ОЎМТВ) – амалга оширади.
ХТВ мактабгача, мактабдан ташқари муассасалар ва умумий та`лим мактаблари фаолияти учун мас`улдир. ХТВ бошқарувида ўқиетувчилар малакасини ошириш 5 ОТМ ва 16 институти мавжуд. Вазирлик жойлардаги тегишли та`лим муассасалари фаолиятини методологик бошқарувчи вилоят, туман ва шаҳар халқ та`лими бўлимларига ега.
ОЎМТВ республикада олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар та`лимига раҳбарлик қилувчи давлат бошқарув органи ҳисобланади.
Вазирлик ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасига ҳисоб беради.
Вазирлик тизимига Ўрта махсус, касб-ҳунар та`лими маркази, Олий ва ўрта махсус та`лим, касб-ҳунар та`лимини ривожлантириш маркази, идоравий мансуб олий ўқув юртлари киради.
Ўзбекистон Республикаси ООМТВ тизими
Давлатимиз фуқароларининг билим олишлари Ўзбекистон Республикаси конститусияси билан кафолатланган. Ўзбекистон Республикаси ёшлар тарбиясида таълим мухим аҳамият касб етади. Ватан остонодан бошланганидек, болаларимиз таълим-тарбияси оиладан бошланади. Демак, келажак авлодимиз ҳар тарафлама йетук, соғлом, билимли, ўз ватанига садоқатли бўлиб йетишиши учун ҳар биримиз масъулмиз. Еътиборингизга таълим тизиминингнинг асосий бошқарув органлари, ХТВ ва ОЎМТВ тўғрисидаги, Низомларини ҳавола қиламиз. Таълим ва тарбия тўғрисидаги фикр-мулоҳазаларингизни форумнинг «Таълим» бўлимида билдир.
