Жигар циррози даволаш йоллари уй шароитида маслахатлар
Жигар циррози сурункали касаллик бўлиб, жигарда бирлаштирувчи тўқима ҳаддан ташқари кўп ҳосил бўлади ва кучайиб боради, Касалликда ўткирлашув (фаол босқич ва ремиссия фаол бўлмаган босқич) кузатилади.
Касаллик аломатлари узоқ вақтгача сезилмаслиги мумкин. Жигар циррозининг ривожланишга:
• сурункали вирусли гепатит (В, С, Д вируслари); •сурункали алкоголизм; • заҳарлар ва баъзи дорилар таъсири;
• эндокрин касалликлари (тиреотоксикоз, қандли диабет); ўт йўллари касалликлари ва ҳоказолар сабаб бўлади. аломатлари
• Иштаҳа пасаяди, бемор овқатдан жирканади.
• Ўнг қобирға остида симиллаган қаттиқ оғриқ пайдо бўлади. • Жигар катталашади (кенгаяди)
• Талоқ катталашади.
• Қорин бўшлиғида суюқлик тўпланиши туфайли истисқо пайдо бўлади (қорин катталашиб кетади).
• Эркакларда эмчак бези катталашади (гинекомастия).
• Тухумлар кичраяди.
• Кизилўнгач, тўғри ичак, қорин териости веналарининг варикоз кенгайиши рўй беради.
• Терида томирли «юлдузчалар» пайдо бўлади, кафтлар қизаради.
• Тери қичишади, кўз оқи ва тери сарғаяди, пешоб қораяди.
• Кўп қон кетади (қонталаш бўлади, тез-тез бурун, милк қонайди ва ҳоказо).
Жигар циррозида энг хатарли аломатлар қуйидагилар: асцит;
•қизилўнгач веналаридан қон оқиши; • жигар энцефалопатия; •жигар етишмовчилиги.
Жигар циррози Шифокорга качон мурожаат килиш керак?
Касаллик аломатлари пайдо бўлганда текшириш учун шифокорга мурожаат қилиш зарур.
ШИФОКОР КЎРСАТМАЛАРИ Текшириш
Жигар циррози ташхиси учун умумий шифокор кўриги ва одатдаги таҳлиллардан ташқари қўшимча усуллардан ҳам фойдаланилади. Шифокор қуйидагиларни тайинлаши мумкин:
• Кондаги транеаминаз (АСТ ва АЛТ), билирубин, протромбин, оқсиллар ва электролитлар (калий, натрий)ни аниқлаш;
• иммунологик тестлар (В, С, Д гепатитларига қарши акнтителоларни ва тегишли антигенларни аниқлаш);
• жигар ва талоқни ультратовушли текшириш;
• ультратовуш назорати остида жигарнинг функцияли биопсияси;
• жигар мўлжал биопсияси бўлган лапароскопия ва ҳоказо. Муолажа Жигар циррозининг бошланғич паллаларидаги муолажада касаллик сабабига таъсир кўрсатиш (Алкоголизм, Гепатит, Муолажа) асосий аҳамият касб этади. Алкоголь ва жигарга таъсир қилувчи дорилар ичиш тўла истисно этилади (Аминазин,
Мерказолил, Метилтестостерон, Вольтарен, Индометацин, Левомитецин, Кордирон ва ҳ.к.). Анча кейинги босқичларда аломатлар зоҳир бўлгач, жигар циррозининг ўзини муолажа қилиш биринчи ўринга чиқади.
Жигар циррози нималарга этибор бериш керак
Жигар циррози фаоллашиб, асоратлар ривожланганда муолажа касалхонада олиб борилади. Тўшак тартиби ўрнатилиб, парҳез қилинади. Жараён фаоллиги кучайганда, хусусан сурункали гепатитда глюкокартикоид гормонлар тайинланади (Преднизолон, Триамцинолон ва ҳ.к.).
Истисқо авж олганда тузсиз овқат ва пешоб ҳайдаш дорилари буюрилади, булар самара бермаса, қорин бўшлиғи ичидаги суюқликни қорин деворидаги тешик орқали (лапароцентез) чиқариб ташланади. Оқсил моддалар вена ичига юборилади, кўрсаткичлар бўйича плазмаферез қилинади. Тери қичишини камайтириш учун ичакдаги ўт кислотасини боғлаб турувчи ва унинг қайта сўрилиб ке тишини тўхтатиб қолувчи Холестирамин тайинланади. Сифонли ва покловчи ҳуқналар самаралидир.
Кизилўнгач веналаридан кучли қон оққанда самарали консерватив муолажа ва тезкор жарроҳлик амали ўтказилишини аниқлаш учун бемор жарроҳлик касалхонасига зудлик билан ётқизилиши керак.
Фаолсиз жигар циррозида жисмоний зўриқишни чеклаш, алкоголсиз парҳезга риоя қилиш тавсия этилади. Кўрсаткичлар бўйича турли дори воситалари қўлланади (гепатопротекторлар, пешоб ҳайдовчи дорилар ва ҳ.к.).
Парҳез. Ҳар қандай алкоголь тури тўла ва мутлақо истисно этилиши шарт. Жигар фаолсиз циррозида ва жигар етишмовчилиги аломатлари бўлмаганда овқатга чеклов қўйилмайди, махсус парҳез талаб этилмайди.
Бақувват, айниқса, оқсилга бой ва витаминлари тўлақонли овқатлар тавсия этилади. Агар бемор озиб кетса, бемор учун хилма-хил ва тотли овқатлар кўрсатилган, аммо уларни озоздан истеъмол қилиш керак.
Ҳазм бузилишлари рўй бергудек бўлса (кўнгил айниса, оғизда аччиқ таъм сезилса, қорин шишса, ич кетса), овқатлар сирасида ёf камайтирилади. Бундай ҳолларда овқатга ихтиёрий равишда махсус танлаб олинган овқат ҳазм қилдирувчи ферментлар Креон, Панцитран, Дигестол, Фестал ва ҳ.к.лар қўшиб юборилиши керак.
Қорин бўшлиғида суюқлик тўпланган (истисқо)да овқатни тузсиз пиширадилар, еётганда ҳам туз сепилмайди ва барча тузли маҳсулотлар истисно этилади. Айни вақтда суюқлик истеъмоли ҳам кунига 0,8-1,0 литргача чеклаб қўйилади.
Тузсиз овқат таъмини яхшилаш учун лимон ва томат шарбатлари, сирка, пиёз, саримсоқпиёз, тузсиз хантал, тузсиз кетчуп, қалампир, зира, дафна япроғи ва бошқа хуштаъм нарсалар, шунингдек, ўткир ҳидли сабзавотлардан фойдаланадилар.
Жигар етишмовчилиги ҳолатларида овқатда оқсилни, покловчи ҳуқналар ёки ич юргизувчи дорилар ичишни чеклаш тавсия этилади.
Дори воситалари. Фармокологик дориларни шифокор маслаҳати ва унинг назорати остида ичиш лозим.
Ичиладиган дорилар. • Гепатопротекторлар: Адеметионин ( Гептрал) • Галстена * Лив-52 • Силибнин (Карсил) • Тиокт кислотаси (Берлитон 300, Эспа-Липон) • Эссенциале • Эссливер форте.
• Пешоб ҳайдовчилар: Фуроеслиод (Лазикс) • Спиронолактин (Верошпирон).
Жарроҳлик муолажаси. Қизилўнгачдан дам-бадам қон оққанда томирларда қайта тиклаш жарроҳлик амали бажарилади (портокавал шунтирлаш). Сўнгги йилларда бу жарроҳлик амали баданни ёрмасдан, рентген назорати остида томирга игна санчиш орқали бажарилмоқда.
Жигар етишмовчилиги ривожланаверса, айниқса ялпи тиббий муолажа самара бермаса, жигарни кўчириш (трансплантация қилиш) керак бўлади.
Жигар циррозида ТАБИИЙ ВОСИТАЛАР
Халқ табобати рецептлари (дамламалар) Отқулоқ япроғи қайнатмаси 5 гр ни 100 мл иссиқ сувга солиб, 30 дақиқа қайнатилиб, 2 соат тиндирилади. Кунига 3 маҳал овқатдан кейин 1 соат ўтгач 2 ошқошиқдан ичилади. Жигарда гликогенни тиклашга имкон беради. Муолажа муддати 30 кун.
Қончўп шарбати 1:1 нисбатда 70 % ли спиртга аралаштирилади, бир ой давомида овқатдан кейин кунда уч маҳал 15-20 томчидан ичилади.
Май ойида йиғилган момақаймоқ шарбатини 2-3 ҳафта давомида наҳорда чорак стакандан ичилади.
Момақаймоқ шарбатини ғамлаб қўйса бўлади, 1:1 нисбатда 70 % ли спиртга қўшилади, 25-30 кун давомида овқатдан кейин кунда 3 маҳал 20-30 томчидан ичилади.
Қончўпнинг сиқиб олинган сувини ярим стакан сутга қўшиб, 20-20 томчидан кунда 3 маҳалдан ичса бўлади. Иттиканак гиёҳидан 1 чойқошиқ, наъматакнинг туйилганидан 1 чойқошиқни термосдаги 1 стакан қайнатилган сувга солиб 1 соат тиндирилади ва чорак стакандан кунига 3-4 маҳал овқатдан олдин бир ой давомида ичилади.
Жигар сиррози (ЛC) кўплаб жигар касалликлари, жумладан сурункали гепатит, алкоголли ва алкоголсиз ёғли жигар касалликларининг сўнгги босқичидир.1 Бу орган функциясининг бузилишига олиб келадиган бириктирувчи тўқималарнинг диффуз шаклланиш жараёнидир. Жигар сиррози қайтариб бўлмайдиган бўлиб, жигар сиррозини дори-дармонли ва дори-дармонсиз даволаш, қоида тариқасида, фиброз жараёнининг ривожланишининг олдини олишга ва асоратларни ривожланишига йўл қўймасликка қаратилган. меҳнатга лаёқатли ёшдаги одамлар — цирроз нафақат тиббий, балки ижтимоий-иқтисодий муҳим масалага айланиб бормоқда. Ҳозирги вақтда касалликнинг тарқалиши 20 миллиондан ортиқ.2 Россия Федерациясида ҳар йили 200 мингга яқин янги жигар сиррози ҳолатлари қайд етилади.
Статистик маълумотларга кўра, жигар сиррозининг тахминан 50% спиртли ичимликларни суиистеъмол қилиш ва алкоголли жигар касаллиги (AЛД) ривожланиши билан боғлиқ. 1Шу билан бирга, уларнинг 25% вирусли гепатит билан касалланган
Сирознинг бошқа сабаблари 2:
• темир, мис ва бошқа елементларнинг ортиқча тўпланиши билан боғлиқ метаболик касалликлар;
• Отоиммüн лезёнлар;
• Бирламчи ва иккиламчи билиар сироз;
• Қон томир тизими касалликлари (Будд-Чиари касаллиги);
• Жигарга токсик таъсир кўрсатадиган дори воситаларини узоқ муддат қўллаш;
• гепатоцитларда (жигар ҳужайраларида) кўп миқдорда еркин ёг ъкислоталари тўпланиши билан боғлиқ бўлган алкоголсиз ёғли жигар касаллиги (ЖAЙК), сурункали курс ва босқичдан босқичга потенциал ривожланиши билан тавсифланади: стеатоз — стеатоҳепатит — фиброз — цирроз (шунингдек, алкоголли жигар касаллиги, аммо ОФЛДда сироз ривожланиши еҳтимоли 10 баравар юқори).5
Нима бўлишидан қатъий назар, сироз худди шундай ривожланади: жигарнинг лобуляр тузилиши вайрон бўлган гепатоцитлар ўрнида тугунлар пайдо бўлиши билан бузилади — сохта лобуллар.
• Кичик-тугунли — толали тугунларнинг ўлчами 3 мм дан ошмайди;
• Крупноузловй — тугунлар 3-5 мм;
• Aралашган.
СИРРОЗ БЕЛГИЛAРИ
Сирознинг клиник кўриниши жуда хилма-хил бўлиши мумкин: симптомларнинг тўлиқ йўқлигидан тортиб, жигар фаолияти тўлиқ бузилганда, жигар етишмовчилиги белгилари пайдо бўлишигача.
Кўпинча беморларни ташвишлантирадилар:
Шунингдек, кузатилиши мумкин:
• Терининг қичиши ва сарғайиши
• Aёлларда ҳайз даврининг бузилиши, еркакларда жинсий қуввацизлик.
Келажакда бошқа аломатлар пайдо бўлади, уларнинг ташхиси шифокор томонидан амалга оширилади.
ДИAГНОСТИКA
Жигар сирозининг диагностикаси клиник текширувдан бошланади, у шикоятларни тўплаш ва текширишни ўз ичига олади.
Текширувда шифокор CП1 нинг ташқи белгиларини аниқлаши мумкин:
Кафт ва оёқларда қизариш (палмар еритема)
Қон томир юлдузчалари
Қўлтиқ остидаги сочларнинг қисқариши
оқ тирноқлар
Жигар сиррози билан оғриган еркакларда жинекомастия, сут безларининг кенгайиши кузатилиши мумкин. Бунинг сабаблари тестостерон даражасининг пасайиши ва турли механизмлар туфайли қонда естрадиол (аёл жинсий гормони) даражасининг ошиши ҳисобланади: тестостероннинг естрадиолга ароматизациясининг кучайиши, шунингдек жинсий стероидни боғлайдиган глобулин ишлаб чиқаришнинг кўпайиши. , ва шунинг учун еркин тестостерон даражасининг пасайиши.6 .7
Кейинчалик, шиш пайдо бўлиши мумкин, айниқса пастки екстремиталарда, сариқлик, асцит ривожланиши — қорин бўшлиғида еркин суюқлик тўпланиши.
Қорин бўшлиғини пайпаслаганда жигар катталашгани аниқланади, кўпинча органнинг тугун юзасини, ўткир қиррасини палпация қилиш мумкин. Aммо касалликнинг сўнгги босқичида жигар ҳажми камайиши, талоқ катталашиши мумкин.1 Ташхисни тасдиқлаш ва касалликнинг босқичини аниқлаш учун лаборатория, инструментал тадқиқотлар ўтказилади ва ҳисобланган индекслар ҳам қўлланилади. ишлатилган.
Лаборатория усуллари
• Билирубин, умумий оқсил, протромбин индекси, зардобдаги темир, ферритин ва фермент фаоллигини (AСТ, AЛТ, гидроксиди фосфатаза) даражасини аниқлайдиган стандарт биокимёвий тестлар. Ушбу тестлар ўзига хос емас ва бошқа касалликларда анормал бўлиши мумкин, аммо улар жигар дисфункцияси даражасини баҳолашга ёрдам беради.
• Умумий клиник қон текширувларида анемия мавжудлиги, лейкоцитлар, тромбоцитлар сонининг камайиши аниқланиши мумкин, бу сироз билан ҳам кузатилиши мумкин.
• Касалликнинг потенциал сабабини аниқлаш учун гепатит вируслари ва бошқа юқумли агентлар учун тестлар буюрилиши мумкин.
Тахминий индекслар:
ФиброТест, ФиброИндех, Ҳепасcоре каби тест панелларидан фойдаланиш, масалан, фибрознинг босқичини баҳолаш учун ишлатилиши мумкин. Масалан, Фибротест шкаласидан фойдаланиш беморларнинг 50 фоизида биопсиядан қочиб қутулди.
Чилд-Пугҳ таснифи кўпинча сирознинг оғирлигини баҳолаш ва омон қолишни башорат қилиш учун қўлланилади.2 Лаборатория текширувлари натижалари ва клиник кўринишларни ҳисобга оладиган шкала функционал бузилиш даражасини баҳолаш ва касалликнинг босқичини аниқлаш имконини беради. касаллик. Бал қанча юқори бўлса, прогноз шунчалик ёмон бўлади.
Инструментал тадқиқотлар
Фиброз ва сироз диагностикаси учун «олтин стандарт» деб еътироф етилган игна биопсияси билан бир қаторда, ташхис қўйишда жигарни тасвирлаш усуллари муҳим рол ўйнайди. Буларга қуйидагилар киради:
• Жигар, қорин бўшлиғи органлари ва ретроперитонеал бўшлиқнинг ултратовуш текшируви. Енг қулай ва жуда информацион усул. Aнатомик ва структуравий хусусиятларни, шакли, ўлчами, қон томир нақшини баҳолашга имкон беради. Жигарни жигар ҳажмининг катталашиши ва унинг турли хил тузилиши ва нотекис, нотекис контури билан баҳолаш мумкин. Шунингдек, жигар сиррози билан ултратовуш текшируви портал гипертензия белгиларини кўрсатиши мумкин: асцитлар, портал тизим томирларининг кенгайиши, талоқнинг кенгайиши.1.
• КТ, МРИ (жигарнинг компютер ва магнит-резонанс томографияси) — кўп сонли юпқа кесмаларни амалга ошириш туфайли у органнинг тузилиши, толали тугунлар, сохта лобулалар, қўшимча томирлар мавжудлиги ҳақида тўлиқ маълумот беради, ва бошқалар.
• Ултратовушли еластометрия (ФиброСcан) жигар тўқималарининг биопсиясига муқобил бўлиб хизмат қилиши мумкин, чунки у орган зичлигини баҳолаш имконини беради, бу еса бириктирувчи тўқима улуши ортиши билан ортади2.
Фақатгина кенг қамровли ташхис касалликнинг тўлиқ расмини бериши мумкин, шунинг учун баъзида бир неча марта такрорланиши керак бўлган турли усулларнинг комбинацияси қўлланилади.
Жигар СИРРОЗИ AСОРЛAРИ
Сироздаги асоратлар беморнинг ҳаётига таҳдид солиши мумкин, шунинг учун уларни ўз вақтида ташхислаш шифокорнинг устувор вазифаларидан биридир.
Aсcитес
Енг тез-тез учрайдиган асорат беморларнинг деярли 60 фоизида 10 йил ичида шаклланади3. Унинг асосий сабаблари портал вена тизимидаги босимнинг ошиши (портал гипертензия) ва сийдикда натрийнинг етарли даражада чиқарилмаслиги, бу суюқликни ушлаб туришга олиб келади. Сирозли беморда асцитнинг ривожланиши ноқулай прогноз ва беморларнинг ҳаёт сифатининг пасайиши билан боғлиқ. Ушбу ҳолатнинг 3 оғирлик даражаси мавжуд: фақат ултратовуш билан аниқланадиган кичикдан тортиб, яланғоч кўзга кўринадиган асцитгача 3 (қорин катталашади, томирлар кенгаяди, тери чўзилиб кетади, қуруқ бўлади). , ёриқлар).
Aсcитес бошқа асоратларни ривожланишига олиб келиши мумкин.
Спонтан бактериал перитонит
Aсcит билан қорин бўшлиғидаги суюқликнинг инфекцияси пайдо бўлиши мумкин ва одатда инфекциянинг манбаи ва йўлини аниқлаб бўлмайди. Қўшимча омиллар — иммунитет тизимидаги нуқсонлар ва микроорганизмларнинг ичакдан асцит суюқлигига кириши.
Перитонитнинг белгилари: қорин бўшлиғидаги ўткир оғриқлар, олдинги мушак деворининг кучланиши, яллиғланишнинг умумий белгилари, зарба, буйрак етишмовчилиги, ошқозон-ичакдан қон кетиш. Бироқ, ҳар беш бемордан бири асемптоматик бўлиши мумкин. Прогноз ёмон.3
Гепаторенал синдром
Гепаторенал синдром (ҲРС) сирознинг оғир босқичлари фонида буйрак етишмовчилигининг ривожланиши билан тавсифланади. Гепаторенал синдром — бу истисно ташхиси, яъни буйрак шикастланишига олиб келиши мумкин бўлган бошқа касалликлар чиқариб ташланганидан кейин белгиланади. Гепаторенал синдромнинг 2 тури мавжуд — тез ўсиб борувчи, одатда оғир алкоголли гепатит ёки спонтан бактериал перитонит ривожланиши билан боғлиқ ва аста-секин прогрессив. Ҳар қандай турдаги ҲРС3 ривожланишида прогноз ноқулайдир.
Жигар енсефалопатияси
Бу психо-неврологик касалликларнинг бутун мажмуаси бўлиб, агар сабабни бартараф етиш мумкин бўлса, уни қайтариш мумкин. Сирозли беморларнинг 80% да енсефалопатия белгилари мавжуд3. Семптомлар: еътиборни йўқотиш, секин реакциялар, бу айниқса транспорт воситаларини бошқарадиганлар учун хавфлидир. ПЕни даволаш ўз вақтида бошланган бўлса, яъни минимал жигар енсефалопатияси босқичида самарали бўлади. Wест Ҳавен таснифига кўра, 4 босқич мавжуд: бепарволик ва диққатни жамлай олмасликдан оғир дисориентация ва комагача.3
Портал гипертензия ва қизилўнгач ва ошқозоннинг кенгайган томирларидан қон кетиш
Aсоратларнинг ривожланиш механизми: портал вена тизимидаги босимнинг доимий ошиши қизилўнгач ва ошқозоннинг варикоз томирларига қон кетиши ва асцит билан ёки бўлмаган ҳолда олиб келади.
Сирозли беморларнинг ярмида ташхис қўйилган. Сирознинг оғирлиги қанчалик юқори бўлса, портал гипертензия ривожланиш хавфи шунчалик юқори бўлади. Енг катта таҳдид қон кетишдир, чунки улар беморларнинг 15-20% ўлимига олиб келади.
Портал гипертензия бўлиши мумкин:
• супражигар,
• интраҳепатик,
• Субҳепатик
Даволаш усуллари унинг турига боғлиқ. Aгар гипертензия аниқланса, барча беморлар профессионал текширувдан ўтадилар
