Кукрак бези саратони — аниқлаш усуллари, белгилари, пайдо бўлиши сабаблари, даволаш

Кукрак бези саратони (онкологияси) — нормал Кукрак бези ҳужайраларининг саратон ҳужайраларига айланиши натижасида келиб чиқадиган касалликдир. Кукрак бези саратони ўпка саратонидан кейинги иккинчи енг кўп учрайдиган саратон турига киради ва аёллар орасида биринчи ўринда туради. 13-90 ёшдаги аёлларнинг тахминан 10 фоизи ушбу касалликка чалинади. Еркакларда бу касаллик камроқ кузатилади (1%).

Кукрак бези саратони ривожланиши сабаблари

1. Ирсий (генетик) мойиллик

Кукрак бези саратони кўпинча қариндошлари орасида ҳам бу касалликка дучор бўганлар бор бўлган аёлларда учрайди. Авваламбор онаси ва / ёки опа-сингиллари назарда тутилади. Агар яқин қариндошлар орасида саратон учраган кишилар бўлса, онкологик ташхисни ерта ёшдан бошлаб амалга ошириш керак.

2. Ҳайзнинг 12 ёшгача бошланиши ва 55 ёшдан кейин тўхтатилиши

Статистикага кўра, енг кўп учрайдиган Кукрак саратони юқори даражада естроген гормони бўлган аёлларда учрайди. Ҳайз даври қанча кўп давом еца, аёлларда естроген гормони даражаси шунчалик баланд бўлади. Туғиш ва ҳомиладорликнинг йўқлиги ҳам шу хавф омилига боғлиқ бўлиши мумкин.

3. Жинсий органлар саратон касаллигининг мавжудлиги (шу жумладан шифо топганлар)

Аёл жинсий аъзолари ва сут безлари орасидаги тўғридан-тўғри боғлиқлик ўз ишини бажаради: бачадон бўйни, бачадон ва бошқа органларнинг ёмон сифатли саратони кўпинча Кукрак бези саратонига сабаб бўлади.

4. Чекиш, спиртли ичимликлар

Спиртли ичимликлар ва тамаки маҳсулотларини ўз ичига олган кансерогенлар тананинг мудофаа кучларини камайтиради ва улар саратонга олиб келиши мумкин.

5. Қандли диабет, гипертония, семизлик
6. Екзоген гормонларни 10 йил ва ундан ортиқ вақт двомида қабул қилиниши

Ушбу препаратларни контрацепция ёки терапевтик мақсадлар учун узоқ муддатли қўллаш билан саратон хуружи хавфи юқори еканлиги аниқланди.

7. Жароҳатлар, мастит

Юқоридагилардан ҳеч қандай хавф омили бўлмаса ҳам, ушбу касаллик ривожланиши хавфини бутунлай йўқ деб бўлмайди. Зарарни камайтиришнинг ягона усули — онкологик касалликни ерта ташхислаш.

Кукрак бези саратонини шахсан аниқлаш

Сиз хавф остидами ёки йўқлигини билиш учун Кукрак бези саратонига нима сабаб бўлиши мумкинлигини ва бу касалликдан ким енг кўп зарар кўрганини билишингиз керак. Кукрак бези саратонига чалинмасликни ҳатто енг малакали шифокор ҳам тасдиқлай олмайди. Агар қуйида келтирилган бир ёки бир неча касаллик аломатлари сизда ҳам бўлса, албатта, сут безлари ҳолатини кузатиб бориш керак, бу касаллик мавжуд бўлганида ўз вақтида аниқлаш имконини беради.

Кўпинча Кукрак бези саратони биринчи фарзандни 30 ёшдан кейин дунёга келтирган ёки шу ёшгача умуман туғмаган аёлларда аниқланади. 50 ёшдан кейин барча аёлларда истисносиз касаллик хавфи ортади. Кукрак бези саратони авлоддан авлодга ўтмаса-да, агар сизнинг оилангизда кимдир бу каби касалликларга дучор бўлган бўлса, афсуски, сизда ҳам бу касаллик ривожланиши хавфи ортади.

Кукрак бези саратонини замонавий ташхислаш усуллари касалликнинг ерта босқичида аниқланишига ёрдам беради. Онкологлар 35 ёшдан 50 ёшгача бўлган даврда ҳар икки йилда бир марта маммолог кўригидан ўтишни тавсия етишади, 50 ёшдан бошлаб ҳар йили текширув ўтказиш мақсадга мувофиқ бўлади. Шифокорга боргунга қадар бўлган вақт оралиғида Кукрак бези саратонини ҳар бир киши ўзи аниқлаши мумкин. Кукрак бези саратонининг белгилари жуда аниқ: Кукракда кичик зичлик ҳосил бўлади, одатда оғриқсиз ва бир ой ичида катталиги ва зичлигини ўзгартирмайди. Бу ҳосил бўлган зичликни ўзингиз пайпаслаб кўриб аниқлашинингиз мумкин.

Қуйидагиларга еътибор беринг:

• Сийнанинг шакли: агар сийна «орқага тортилса», кичрайиб қолган бўлса, онкологик касаллик ҳақида гапириш мумкин;
• Кукрак шакли: шакли ўзгаргани, бирон қандай зичликлар мавжудлиги;
• Сут безларининг тузилиши: ҳар қандай зичликлар ва қаттиқ тугунчалар текширилади;
• Лимфа тугунларининг ўлчамлари: уларнинг катталашиши онкологияда тез-тез учрайдиган белгидир;
• Терининг ранги;
• Ўз ҳис-туйғуларингиз: кўкрагингиз оғрияптими, ҳайз сикли давомида ёқимсиз ҳис-туйғуларга дучор бўлаяпсизми

Кукрак бези саратони хасталигини ташхислаш кўп вақт талаб қилмайди. Текшириш вақтида, кўзгу олдида туринг, қўлларингизни бошингиздан юқорига кўтаринг, кўкрагига қаранг. Безчалар(зичликлар) мавжудлигида тери устидаги характерли «чуқурлик»лар сўзлашиши мумкин.

Агар безчалар мавжуд бўлса, бир ёки ҳар иккала сийнадан қон кеца, ноқулайлик пайдо бўлса зудлик билан маммолог шифокорга кўриниш керак, у саратон бор ёки йўқлигини тўгри аниқлаши мумкин.

Кукрак бези саратони касалликларини ташхислаш

Агар сизда бирон бир шубҳа ёки Кукрак саратони белгиси пайдо бўлса, профессионал кўрикдан ўтиш учун шифокорга ташриф буюринг. Маммолог бир қатор тадқиқотлар ўтказади:

1. Мамография. Бу сут безларининг рентгенографиясини назарда тутадиган асосий диагностик усул. Унинг ёрдами билан ўсимтани (шишни), унинг шакли ва ўлчамини аниқлаб олиш мумкин. Компютер томографияси Кукрак ва ўсмаларнинг структурасини рентген нурлари асосида ўрганиш учун ҳам ишлатилади.
2. Кўрик. Кукрак бези саратонини ташхислаш маммологияда айнан шу усулдан бошланади. Аслида, у шахсий ташхислаш усулидан фарқ қилмайди, аммо натижа аниқроқ бўлади.
3. УТТ. Деярли ҳар қандай клиникада мавжуд усул ва ўсимта уч ўлчовли тасвирини ўрганиш имконини беради.
4. Магнит-резонанс томография. МРТбошқа тадқиқотлар натижасида олинган маълумотларга ойдинлик киритади.
5. Биопсия. Бу усул ўсимта турини аниқлашга ёрдам беради. Ёмон сифатлилик микроскоп остида ўсимта тўқимаси бўлакларини ўрганиш орқали аниқланади.

Онкологик касалликнинг ерта ташхислаш фақатгина ўз-ўзини текшириш, шифокор кўриги ва мамографиядан иборат. Бошқа усуллар (КТ, МРТ, УТТ, биопсия) фақат зичланиш аниқлангандан кейин тайинланади ва ўсмалар ҳажми, шакли, табиатини аниқлаш имконини беради.

Кукрак бези саратонини даволаш усуллари

Агар Кукрак бези саратони белгилари сизнинг шубҳаларингизни тасдиқлаган бўлса, дарҳол онкологик поликлиникада даволанишни бошлашингиз керак. Касалликни даволашни кечиктириш керак емас. Кечиктириш жуда хавфли ва бир неча йил ичида ўлимга олиб келиши мумкин.

Ҳозирги вақтдаги даволашнинг турлари

1. Оператив (радикал)

Ушбу даволаш жарроҳлик орқали ўсманинг тўлиқ олиб ташланишига қаратилган. Жарроҳлик аралашуви бу касалликни тўлиқ даволаш учун ягона усулдир. Аммо у ҳар доим ижобий натижа бермайди: кўп нарса саратон касаллигининг табиати ва босқичига боғлиқ.

2. Ёрдамчи (шартли равишда радикал)

Ушбу муолажалар жарроҳликдан аввал, операция вақтида ва ундан кейин ёки камдан-кам ҳолларда жарроҳлик ўрнига қўлланилиши мумкин. Буларга нурли терапия, кимётерапия, мақсадли ва иммунотерапия киради.

3.Паллиатив

Агар онкология ташхиси жуда кеч қўйилган бўлса ёки касаллик чуқур риволанган бўлса, ҳатто Кукракни тўлиқ олиб ташлаш ҳам соғлиққа фойда келтирмайди. Агар бемор операция ўтказишдан бош торца, метастаз юзага келади ва онколог фақат паллиатив даволашни тайинлаши мумкин. Бу даволаш усули касаллик аломатларини йенгиллаштиради ва ҳаётни узайтиради.

Кукрак бези саратонини даволашнинг радикал усуллари

Бир неча ўн йиллар олдин бу касалликни даволаш учун Кукракни тўлиқ олиб ташлаш керак еди. Бу еса жуда кўп беморларни енг еффектив терапияни рад етишга мажбур қилди. Айни пайтда Кукракнинг тўлиқ олиб ташланиши доимо талаб қилинмайди: операцияларнинг янги турлари ва Кукракни ҳеч бўлмаганда қисман сақлаб қолиш имконини берувчи янги ускуналар пайдо бўлди.

Лампектомия

Бундай операция ўсимтанинг ўзини олиб ташлашни ўз ичига олади. У ўсимтанинг фақат битта соҳада бўлиши ва катта ўлчамларда бўлмаган (4 см гача) бўлиши шарти билан амалга оширилади. Лампектомиядан сўнг Кукрак шаклини ва сезувчанлигини сақлайди. Операциядан кейин радиация терапиясини ўтказиш керак (5-7 ҳафта). Афсуски, лампектомия рецидивларни(қайталанишни) истисно қилмайди — улар бошқа операцияларга нисбатан лампектомияда кўпроқ содир бўлади.

Блохин бўйича радикал сектор резексияси

Операциянинг бу тури Кукракни сақлаб қолиш имконини беради, лекин Кукракнинг унинг шакли ва ўлчами ўзгаради: Кукракнинг 25-33% олиб ташланади, жумладан кичик Кукрак мушагини, қўлтиқ соҳасидаги, ўмров остидаги лимфа тугунларини. Тўқималарнинг олиб ташланиши Кукрак бези саратонига қайталанганда метастаз ривожланишини олдини олиш учун керак.

Мастектомия

Радикал мастектомия Кукрак ва бошқа тўқималарни тўлиқ олиб ташлашни назарда тутади. Бундай операцияда кўп ҳолатларда рецидивлар мавжуд емас. Метастаз бўлмаганидагина таъсир кўрсатади. Бироқ мастектомия метастаз мавжудлигида беморнинг ҳаётини узайтиради, ҳаёт сифатини оширади. Мастектомиянинг косметик таъсири жуда жиддий, аммо бу катта ўсмаларда ҳаётни сақлаб қолишнинг ягона йўлидир.

Анъанавий жарроҳлик усулларидан ташқари ва қўшимча усуллардан фойдаланиш мумкин: криомаммотомия ва абляция (лазерли, радиотўлқинли ва бошқалар). Бу усуллар жарроҳлик операциялари тақиқланган аёллар учун қўлланилади (масалан қандли диабет билан оғриган беморлар). Бундай ҳолларда Кукрак бези саратони билан оғриган беморларни даволашда муваффақиятли ва камроқ жарроҳлик қўллаб даволаниш мумкин, аммо рецидивлар ҳам мумкин.

Кукрак бези саратонини радикал даволаш

Шартли равишда радикал даволаш узоқ муддатли реабилитацияни талаб қилади ва жуда юқори самарадорликка ега. Ушбу усуллар қуйидагиларни ўз ичига олади:

Радиацион терапия

Радиацион терапия таъсир қилиш фақат жарроҳлик амалиётига қўшимча сифатида ишлатилади. Жараён давомида саратон ҳужайралари тўғридан-тўғри ўсимта ҳудудида йўқ қилинади. Бундай даволанишнинг асосий вазифаси операциядан кейинги рецедивларни бартараф етишдир.

Кимётерапия

Бу саратон ҳужайраларига салбий таъсир кўрсатадиган кимёвий моддалар қабул қилишни назарда тутади. Булар заҳарлардир ва саратон ҳужайралари билан бир қаторда соғлом қон ва тана ҳужайраларига ҳам таъсир. Кимётерапия препаратлари вена орқали юбориш учун еритмалар ёки таблеткалар шаклида ишлаб чиқарилади. Кимётерапия вақти-вақти билан бир неча босқичда амалга оширилади. Операциядан олдин ва кейин ишлатилади, баъзида улар жарроҳлик амалиёти ўрнига қўлланилади. Кимётерапиядан сўнг тана бир неча ой ичида тикланиши мумкин.

Мақсадли терапия

Бу усул саратон ўсмаси ўсиб кетишига сабаб бўладиган ҳолларда ҲЕР2 генини блокировка қилишга қаратилган. Препаратлар ўсманинг ўсишини секинлаштириши ёки жарроҳликдан сўнг саратон қайталанишини олдини олиши мумкин.

Иммунотерапия

Усул бемор танасининг ўз ҳимоялаш механизмларидан фойдаланади. Иммунитетни рағбатлантириб, дорилар саратон ҳужайраларини йўқ қилишда ёрдам беради. Иммунотерапиянинг ўзи Кукрак бези саратонини даволаш учун йетарли емас, шунинг учун у фақат бошқа усуллар билан биргаликда қўлланилади (масалан, кимётерапия билан).

Сут бези онкологиясини даволаш анъанавий равишда радикал усуллар билан амалга оширилган ва натижалар муваффақиятли бўлса ҳам, кўпинча қайта пайдо бўлиш хавфи биълади. Кимётерапия ва радиотерапия ёрдамида метастазнинг ўсишини тўхтатиш мумкин.

Паллиатив даво

Паллиатив даво касалликнинг даволаб бўлмайдиган босқичларида бемор азобларини камайтиришгақаратилган даволашни назарда тутади. Кучли аналгетиклар, Кукрак саратони марказини олиб ташлаш учун жарроҳлик амалиёти, иммунитетни кучайтирадиган ва симптомларни бартараф етадиган дори-дармонларни қўллаш паллиатив даво усулига киради. Ушбу даволаниш саратоннинг сўнгги босқичларида белгиланади.

Кукрак бези саратони: тикланиш еҳтимоли

Саратон — ҳатто ўсимтани ёки зарарланган органни бутунлай олиб ташлаш йўли билан ҳам бутунлай даволаб бўлмайдиган енг «ҳийлакор» касаллик. Шунинг учун жарроҳлик вақтида нафақат сут безлари олиб ташланиши мумкин, балки улар атрофидаги тўқималар, шу жумладан лимфа тугунлари ҳам.

Шунга қарамасдан, йетарли даражада даволаш амалга оширилган бўлса, тикланиш еҳтимоли (ёки узоқ муддатли ремиссия) мавжуд. Ремиссия — касаллик белгилари мавжуд бўлмаган давр. Биз мақолада фақат операцияларнинг асосий турлари ва қўшимча терапия усулларини кўрсатдик: ҳар йили янги дорилар ва усуллар пайдо бўлмоқда.

Беморлар учун енг муҳими: даволаш қанча барвақт бошланса, касалликни даволаш учун имконият шунча кўпроқ бўлади. Кўпгина ҳолларда саратон биринчи ва иккинчи босқичда батамом йўқ қилинади. Аммо охирги босқичда беморларга онколог шифокорнинг доимий назорати керак. Кукрак бези саратони бу ўлим ҳукми дегани емас, фақат малакали шифокор кўрсатмасига амал қилиш керак.